Dwa dni temu, w środę 13 sierpnia 2025 roku, Europa wkroczyła w nową erę obserwacji Ziemi, wraz z wystrzeleniem najbardziej zaawansowanego technologicznie satelity meteorologicznego do tej pory. Z europejskiego portu kosmicznego w Kourou w Gujanie Francuskiej, dokładnie o godzinie 02:37 czasu środkowoeuropejskiego, potężna rakieta Ariane 6 wzbiła się w nocne niebo, wynosząc na orbitę pierwszego satelitę z serii MetOp Drugiej Generacji, o nazwie MetOp-SG-A1. To wydarzenie stanowi kluczowy moment nie tylko dla przyszłości prognozowania pogody i monitorowania klimatu, ale także dla europejskiej autonomii w dostępie do przestrzeni kosmicznej, potwierdzając możliwości i ambicje europejskiego programu kosmicznego.

Satelita MetOp-SG-A1 jest nie tylko następcą poprzedniej, niezwykle udanej misji MetOp, ale także znaczącym skokiem technologicznym. Został zaprojektowany, aby dostarczać dane o nieporównywalnie większej precyzji i rozdzielczości, co umożliwi tworzenie bardziej wiarygodnych i szczegółowych krótko- i średnioterminowych prognoz pogody. Ponadto, na swojej platformie przenosi kluczowy instrument programu Copernicus, Sentinel-5, którego zadaniem jest codzienne globalne monitorowanie jakości powietrza i stężenia śladowych gazów atmosferycznych. W ten sposób misja ta łączy dwa kluczowe aspekty obserwacji naszej planety: meteorologię i monitorowanie stanu atmosfery, dostarczając kompleksowego obrazu złożonych procesów kształtujących nasze środowisko.

Nowa generacja obserwacji meteorologicznych

Program MetOp Drugiej Generacji (MetOp-SG) jest wspólnym przedsięwzięciem Europejskiej Organizacji Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych (EUMETSAT) i Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), mającym na celu zapewnienie ciągłości, ale także znaczne ulepszenie kluczowych danych meteorologicznych z orbity polarnej na najbliższe dwa dziesięciolecia. W przeciwieństwie do pierwszej generacji, program ten opiera się na systemie dwóch różnych satelitów, oznaczonych jako seria A i seria B, które będą działać w tandemie. Każda seria przenosi komplementarny zestaw instrumentów, dzięki czemu osiąga się wszechstronność pomiarów, jaka do tej pory nie była możliwa.

Satelita MetOp-SG-A1, jako pierwszy w serii, skupia się na sondowaniu optycznym i atmosferycznym, podczas gdy satelity serii B, których wystrzelenie planowane jest w przyszłości, będą wyposażone w instrumenty do pomiarów mikrofalowych. Razem te dwa typy satelitów zapewnią trójwymiarowy obraz atmosfery, od temperatury i wilgotności powietrza, przez charakterystykę chmur i wiatru nad oceanem, aż po szczegółowy skład atmosfery. Gromadzone przez nie dane będą podstawą dla numerycznych modeli prognoz pogody, umożliwiając meteorologom z większą pewnością przewidywanie ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak burze, fale upałów czy obfite opady, co bezpośrednio przyczynia się do bezpieczeństwa obywateli i ochrony mienia.

Serce satelity: Zaawansowane instrumenty pomiarowe

Tym, co czyni MetOp-SG-A1 rewolucyjnym, jest pakiet sześciu najnowocześniejszych instrumentów, z których każdy ma określoną rolę w skanowaniu atmosfery, oceanów i lądów Ziemi. Wśród najważniejszych jest Interferometr do Sondowania Atmosfery w Podczerwieni - Nowej Generacji (IASI-NG). Instrument ten będzie mierzył temperaturę i wilgotność w atmosferze z niezwykłą rozdzielczością pionową, jednocześnie śledząc stężenia gazów cieplarnianych i innych gazów śladowych, co jest kluczowe dla modelowania klimatu.

Obok niego znajduje się METimage, zaawansowany radiometr, który wykonuje zdjęcia Ziemi w spektrum widzialnym i podczerwonym, dostarczając szczegółowych informacji o chmurach, pokrywie śnieżnej, roślinności i temperaturze powierzchni morza. Radiometr mikrofalowy (MWS) umożliwi pomiar temperatury i wody w atmosferze nawet przez chmury, co było jednym z wyzwań dla poprzednich generacji satelitów. Jest też zupełnie nowy instrument, 3MI (Multi-viewing Multi-channel Multi-polarisation Imager), który dostarczy unikalnych danych o aerozolach – drobnych cząstkach w atmosferze, które wpływają na jakość powietrza i klimat, a których zachowanie do tej pory było trudne do precyzyjnego modelowania. Wszystkie te instrumenty razem tworzą synergię, która da naukowcom i prognostykom potężne narzędzie do zrozumienia systemu Ziemi.

Strażnik atmosfery: Misja Copernicus Sentinel-5

Szczególną wartość satelicie MetOp-SG-A1 nadaje instrument Sentinel-5, który jest kluczową częścią europejskiego programu obserwacji Ziemi, Copernicus. Jego głównym zadaniem jest globalne mapowanie składu atmosfery z niespotykanym dotąd poziomem szczegółowości. Sentinel-5 będzie codziennie mierzyć stężenia kluczowych zanieczyszczeń powietrza i gazów cieplarnianych, w tym dwutlenku azotu, ozonu, dwutlenku siarki, metanu, tlenku węgla i formaldehydu. Dane te mają nieocenioną wartość dla monitorowania zanieczyszczeń przemysłowych, wpływu transportu na jakość powietrza w miastach, wykrywania i śledzenia pożarów lasów oraz dla zrozumienia globalnych zmian klimatycznych.

Precyzja i zasięg Sentinela-5 pozwolą władzom na całym świecie podejmować świadome decyzje dotyczące ochrony środowiska i zdrowia publicznego. Śledzenie przemieszczania się chmur zanieczyszczeń ponad kontynentami pomoże w lepszym zrozumieniu transgranicznego wpływu, a dane o promieniowaniu UV będą wykorzystywane do wydawania terminowych ostrzeżeń dla obywateli. Integrując ten potężny instrument na satelicie meteorologicznym, Europa stworzyła unikalną platformę, która jednocześnie odpowiada na wyzwania związane z pogodą, klimatem i jakością powietrza.

Ariane 6: Autonomiczny dostęp Europy do przestrzeni kosmicznej

Wystrzelenie satelity MetOp-SG-A1 było jednocześnie ważnym testem dla nowej europejskiej ciężkiej rakiety nośnej, Ariane 6. Opracowana przez ArianeGroup w ramach programu ESA, Ariane 6 ma na celu zapewnienie Europie niezależnego, niezawodnego i konkurencyjnego dostępu do przestrzeni kosmicznej w nadchodzących dziesięcioleciach. Jej modułowa konstrukcja pozwala na dostosowanie do różnych misji, a do tego startu, oznaczonego jako VA264, użyto konfiguracji z dwoma rakietami dodatkowymi (boosterami) na paliwo stałe.

Pomyślne umieszczenie tak cennego i złożonego satelity na precyzyjnie zdefiniowanej orbicie polarnej, synchronicznej ze Słońcem, na wysokości około 830 kilometrów, jest potwierdzeniem niezawodności i wydajności rakiety Ariane 6. Orbita synchroniczna ze Słońcem jest kluczowa dla tego typu misji, ponieważ pozwala satelicie przelatywać nad każdym punktem na Ziemi o tej samej lokalnej godzinie słonecznej. Zapewnia to spójne warunki oświetleniowe przy każdym przelocie, co jest kluczowe dla porównywania danych i śledzenia zmian w czasie. Ten sukces wzmacnia pozycję Europy jako kluczowego gracza na globalnym rynku kosmicznym i gwarantuje, że przyszłe europejskie misje naukowe, meteorologiczne i komercyjne będą miały zapewnioną drogę w kosmos.