Zachowanie jakości siedlisk ma kluczowe znaczenie dla przetrwania gatunków, które je zamieszkują, oraz dla dalszego zapewniania przez ekosystemy licznych korzyści społeczeństwu. Odpowiednia ochrona różnorodności biologicznej wymaga precyzyjnego określenia obszarów najważniejszych dla ochrony. W tym kontekście innowacyjna metodologia prognozowania, opracowana na Uniwersytecie w Kordobie, oferuje dokładniejsze wytyczne dotyczące definiowania obszarów priorytetowych w planach ochrony środowiska. Ta nowa metoda była testowana przez dwadzieścia lat w Andaluzji, przy użyciu danych uzyskanych za pomocą satelitarnych badań teledetekcyjnych oraz informacji o rozmieszczeniu gatunków, co umożliwiło opracowanie bardziej dynamicznych i zintegrowanych wskaźników priorytetyzacji obszarów chronionych.

Definiowanie chronionych obszarów przyrodniczych w Andaluzji, obejmujących prawie 3 miliony hektarów, czyli około 30% całkowitej powierzchni regionu, przeprowadzono z uwzględnieniem szczególnych okoliczności i wiedzy dostępnej w określonych momentach. Jednak nowe badania proponują bardziej zaawansowane narzędzie oparte na długoterminowych danych satelitarnych i modelach rozmieszczenia gatunków. Narzędzie to pozwala na dokładniejsze określenie tych obszarów, których ochronie należy nadać priorytet. Testowanie narzędzia przeprowadzono na sześciu kluczowych gatunkach andaluzyjskiego ekosystemu: rysiu iberyjskim (Lynx pardinus), orle cesarskim hiszpańskim (Aquila adalberti), jodle hiszpańskiej (Abies pinsapo), dębie andaluzyjskim (Quercus canariensis), pętówce iberyjskiej (Alytes cisternasii) i jaszczurce Carbonella (Podarcis carbonelli). Wyniki pokazały, że większość obszarów chronionych w Andaluzji (około 80%), a także siedliska badanych gatunków, doświadczyły spadku jakości w ciągu pierwszych dwóch dekad XXI wieku. Aby uzyskać więcej informacji o możliwościach zakwaterowania w Andaluzji, kliknij tutaj.

Nowa Metodologia Priorytetyzacji Ochrony

Nowa metoda identyfikacji obszarów, które powinny być priorytetowe dla ochrony, wynikająca z rozprawy doktorskiej badacza Uniwersytetu w Kordobie, Antonia Velasca Rodrígueza, opiera się na dwóch kluczowych komponentach. Pierwszym komponentem są zdjęcia satelitarne, które dostarczają informacji o funkcjonowaniu andaluzyjskich ekosystemów. Drugim komponentem jest Wskaźnik Dostępności Siedlisk (Habitat Availability Index), ocena wskazująca na prawdopodobieństwo występowania danego gatunku na określonym obszarze. Wskaźnik ten uzyskuje się poprzez porównanie danych teledetekcyjnych z obserwacjami terenowymi gatunków.

Oprócz tych dwóch podstawowych komponentów, metoda wyróżnia się swoją podstawą zapewniającą większą skuteczność: gromadzeniem danych przez okres dwudziestu lat. Właśnie długoterminowe gromadzenie danych, w odróżnieniu od wcześniejszych podejść opartych na konkretnych punktach czasowych, umożliwiło stworzenie bardziej dynamicznego narzędzia, które integruje potencjalne obszary, których ochrona powinna być priorytetowa w perspektywie długoterminowej. W ten sposób ciągłe monitorowanie zmian w ekosystemach pozwala na lepsze zrozumienie ich dynamiki i potrzeb ochrony.

Włączenie Wskaźnika Dostępności Siedlisk dla każdego z dwudziestu lat i dla każdego z sześciu badanych gatunków do specjalistycznego programu komputerowego MARXAN, umożliwiło precyzyjne zidentyfikowanie obszarów stanowiących priorytet dla ochrony. Obejmuje to zarówno obszary obecnie objęte ochroną prawną (na przykład parki narodowe lub parki przyrody), jak i obszary w ich bezpośrednim sąsiedztwie, które są kluczowe dla ich łączności i funkcjonalności. Badanie proponuje zatem dynamiczne podejście do planowania ochrony, które uwzględnia roczne zmiany jakości siedlisk, zapewniając tym samym możliwość dostosowania strategii ochrony do zmieniających się warunków środowiskowych. Podejście to jest szczególnie ważne w kontekście zmian klimatycznych i rosnącej presji działalności człowieka na naturalne ekosystemy.

Zintegrowane Narzędzie dla Złożonych Systemów

„Chodzi o bardziej zintegrowane narzędzie, ponieważ nie mamy stałych punktów, lecz śledzimy ewolucję i zmiany zachodzące w złożonych systemach naturalnych” – wyjaśnił Salvador Arenas Castro, profesor na Wydziale Ekologii Uniwersytetu w Kordobie i promotor rozprawy, na której opierają się badania. Takie podejście pozwala na lepsze zrozumienie długoterminowych trendów i odpowiedniejsze planowanie środków ochrony. Modelowanie dynamiczne pomaga w przewidywaniu przyszłych zmian i zagrożeń, co ma kluczowe znaczenie для proaktywnego działania w ochronie różnorodności biologicznej. Zrozumienie, jak siedliska zmieniają się w czasie, jest kluczowe dla dostosowania strategii ochrony i zapewnienia ich długoterminowej skuteczności.

Chociaż narzędzie przetestowano na sześciu emblematycznych gatunkach andaluzyjskich, zespół badawczy podkreśla, że metoda opublikowana w czasopiśmie Conservation Biology może być stosowana również na innych obszarach geograficznych oraz w odniesieniu do innych gatunków roślin i zwierząt. Istnieje nadzieja, że narzędzie to będzie przydatne dla decydentów politycznych przy podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących ochrony różnorodności biologicznej. Zastosowanie takich narzędzi opartych na podstawach naukowych może znacznie poprawić skuteczność działań ochronnych i zapewnić lepsze ukierunkowanie ograniczonych zasobów. Potrzeba takich narzędzi rośnie w obliczu narastających zagrożeń dla różnorodności biologicznej na całym świecie, w tym utraty siedlisk, zmian klimatycznych i rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych. Mamy nadzieję, że odwiedzający i mieszkańcy Andaluzji dostrzegą znaczenie ochrony tych cennych obszarów.

Znaczenie Długoterminowego Monitoringu i Danych Satelitarnych

Wykorzystanie zdjęć satelitarnych w połączeniu z długoterminowymi danymi terenowymi stanowi znaczący postęp w monitorowaniu stanu środowiska. Satelity umożliwiają ciągłe gromadzenie danych o dużych obszarach, dostarczając informacji o zmianach w pokrywie roślinnej, użytkowaniu gruntów, wilgotności gleby i innych parametrach kluczowych dla oceny jakości siedlisk. Dane te, zintegrowane z modelami rozmieszczenia gatunków, pozwalają na tworzenie szczegółowych map przydatności siedlisk i identyfikację obszarów najbardziej zagrożonych lub o największym potencjale ochronnym.

Podejście długoterminowe, obejmujące kilka dziesięcioleci, jest kluczowe dla odróżnienia krótkoterminowych fluktuacji od długoterminowych trendów jakości siedlisk. Pozwala to naukowcom i zarządcom obszarów chronionych lepiej zrozumieć, jak różne czynniki, takie jak zmiany klimatyczne, zmiany w praktykach rolniczych czy urbanizacja, wpływają na ekosystemy. Wyniki uzyskane w ramach tych badań w Andaluzji, wskazujące na spadek jakości siedlisk na znacznym odsetku obszarów chronionych, podkreślają pilną potrzebę rewizji istniejących planów zarządzania i wdrożenia skuteczniejszych środków ochrony. Rozważenie opcji pobytu w Andaluzji może obejmować również wizytę w tych chronionych cudach natury.

Zastosowanie w Planowaniu i Zarządzaniu

Oprogramowanie takie jak MARXAN odgrywa ważną rolę w przekładaniu danych naukowych na konkretne zalecenia dotyczące planowania ochrony. Narzędzia te umożliwiają analizę dużej liczby danych przestrzennych i różnych scenariuszy ochrony, pomagając decydentom w wyborze optymalnych strategii, które równoważą cele ochrony różnorodności biologicznej z innymi interesami społeczno-ekonomicznymi. Integracja dynamicznych danych o siedliskach z takim oprogramowaniem stanowi krok naprzód w kierunku bardziej elastycznego i skutecznego zarządzania zasobami naturalnymi.

Wyniki badań takich jak te, przeprowadzone na Uniwersytecie w Kordobie, mają potencjał znacznego przyczynienia się do wysiłków na rzecz ochrony przyrody, nie tylko w Andaluzji, ale także szerzej. Dostarczając obiektywnych i naukowo uzasadnionych wskaźników priorytetyzacji, takie metody mogą pomóc w zapewnieniu, że ograniczone środki przeznaczone na ochronę środowiska zostaną skierowane na obszary, gdzie przyniosą największy pozytywny efekt. Dalszy rozwój i stosowanie takich narzędzi będą kluczowe dla sprostania wyzwaniom związanym z ochroną różnorodności biologicznej w XXI wieku i zapewnienia, że bogactwa naturalne zostaną zachowane dla przyszłych pokoleń. Mamy nadzieję, że badania te zachęcą do dalszych inwestycji w naukę o ochronie przyrody i wzmocnią współpracę między naukowcami, decydentami i społecznościami lokalnymi w pięknej Andaluzji i na całym świecie.

Źródło: University of Cordoba