Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) oficjalnie potwierdziła wybór misji WIVERN jako jedenastego pionierskiego przedsięwzięcia w ramach swojego prestiżowego programu Badaczy Ziemi (Earth Explorer). Po latach skrupulatnego planowania, rozwoju i rygorystycznego procesu selekcji, państwa członkowskie ESA dały zielone światło na wdrożenie tego rewolucyjnego satelity, który obiecuje odkryć niektóre z najgłębiej skrywanych tajemnic atmosfery Ziemi. WIVERN, którego nazwa jest akronimem od "wind velocity radar nephoscope" (nefoskop radarowy prędkości wiatru), będzie pierwszą misją w historii zdolną do bezpośredniego pomiaru dynamiki wiatrów wewnątrz chmur w skali globalnej, wypełniając tym samym krytyczną lukę w istniejącym systemie obserwacji satelitarnej naszej planety.

Naukowy przełom w sercu burz

Do tej pory naukowcy opierali się na metodach pośrednich do szacowania ruchu mas powietrza w systemach chmurowych. Istniejące satelity śledzą ruch wierzchołków chmur lub pary wodnej w atmosferze bezchmurnej, ale to, co dzieje się w samym centrum zjawisk pogodowych, wewnątrz gęstych i nieprzezroczystych chmur, pozostawało w dużej mierze niewiadomą. Właśnie ten "martwy punkt" stanowi jedno z największych wyzwań we współczesnej meteorologii i klimatologii. Misja WIVERN została zaprojektowana, aby bezpośrednio odpowiedzieć na to wyzwanie. Jej głównym celem jest dostarczenie pierwszych globalnych i bezpośrednich pomiarów pól wiatru wewnątrz chmur, co da naukowcom bezprecedensowy wgląd w wewnętrzną strukturę i dynamikę chmur. Oprócz samych wiatrów, satelita będzie również zbierać szczegółowe profile kropel wody, deszczu, śniegu i lodu w tych systemach, oferując kompletny trójwymiarowy obraz procesów napędzających naszą pogodę.

Najnowocześniejsza technologia do obserwacji Ziemi

W sercu misji WIVERN znajduje się jej zaawansowany instrument główny: radar dopplerowski o podwójnej polaryzacji, działający na częstotliwości 94 GHz. Ten zaawansowany technologicznie radar będzie wykonywał skanowanie stożkowe, co pozwoli mu pokryć imponująco szeroki pas o szerokości 800 kilometrów na powierzchni Ziemi przy każdym przelocie. Zastosowanie częstotliwości 94 GHz jest kluczowe, ponieważ umożliwia przenikanie sygnału przez gęste warstwy chmur i precyzyjny pomiar ruchu cząstek w ich wnętrzu. Efekt Dopplera, zasada, na której opiera się działanie radaru, umożliwi precyzyjne określenie prędkości, z jaką kropelki wody lub kryształki lodu poruszają się w kierunku radaru lub od niego, co bezpośrednio dostarcza informacji o prędkości wiatru. Podwójna polaryzacja sygnału dostarczy dodatkowych ważnych informacji o kształcie i rodzaju hydrometeorów (deszcz, śnieg, lód), co dodatkowo wzbogaca zbiór danych. Taka konfiguracja zapewni niemal codzienne pokrycie ogromnych obszarów planety, co jest kluczowe dla monitorowania szybkich zmian w atmosferze.

Udoskonalenie prognoz pogody i zrozumienie klimatu

Dane, które będzie zbierać WIVERN, mają ogromny potencjał do udoskonalenia naszych zdolności przewidywania ekstremalnych zjawisk pogodowych. Lepsze zrozumienie wewnętrznej dynamiki systemów burzowych, takich jak huragany, cyklony i mezoskalowe systemy konwekcyjne, przełoży się bezpośrednio na dokładniejsze prognozy ich intensywności i trajektorii. Umożliwi to terminowe ostrzeżenia i lepsze przygotowanie społeczności na potencjalnie niebezpieczne zdarzenia pogodowe, co może ratować życie i zmniejszać szkody materialne. Oprócz prognoz krótkoterminowych, WIVERN będzie miał również długoterminowy wpływ na naukę o klimacie. Chmury i opady stanowią jedno z największych źródeł niepewności w modelach klimatycznych. Szczegółowe i globalne dane dotyczące profili chmur i opadów, które dostarczy ta misja, będą nieocenione dla ulepszania i walidacji tych modeli, co doprowadzi do bardziej wiarygodnych prognoz przyszłych zmian klimatycznych.

"Misje z programu Badaczy Ziemi konsekwentnie przewyższały oczekiwania, wykorzystując przełomowe technologie do dostarczania kluczowych informacji o naszej planecie – od dynamiki klimatu po topnienie lodu i grawitację" – powiedziała Simonetta Cheli, dyrektor programów obserwacji Ziemi ESA. "Po rygorystycznym procesie selekcji z ekscytacją witamy WIVERN w rodzinie Badaczy Ziemi i nie możemy się doczekać, aby zobaczyć rewolucyjną naukę, którą dostarczy."

Droga do wyboru: Długi i wymagający wyścig

Wybór misji WIVERN jest zwieńczeniem długiego i niezwykle konkurencyjnego procesu, który rozpoczął się jeszcze w 2020 roku, kiedy ESA ogłosiła zaproszenie do społeczności naukowej na nowe, odważne pomysły na misje, które przesunęłyby granice nauki o Ziemi i technologii satelitarnej. Spośród początkowych 15 propozycji, cztery zostały wybrane do bardziej szczegółowych studiów wykonalności. W 2023 roku wybór ten został zawężony do zaledwie dwóch finalistów: WIVERN i CAIRT. Oba koncepty przeszły intensywny okres oceny, w tym publikację szczegółowych raportów i dogłębną konferencję konsultacyjną użytkowników w lipcu, podczas której naukowcy mieli okazję szczegółowo zbadać i ocenić każdą propozycję. Ostateczną rekomendację wydał Komitet Doradczy ds. Obserwacji Ziemi ESA (ACEO), który po dokładnej ocenie zaproponował WIVERN do wdrożenia. Decyzja ta została formalnie potwierdzona przez Radę Programu Obserwacji Ziemi ESA 24 września 2025 roku.

CAIRT: Silny konkurent z ważną misją

Drugi finalista, misja CAIRT (Changing-Atmosphere Infrared Tomography), stanowiła niezwykle silny i naukowo istotny koncept. Jej celem było zebranie pomiarów niezbędnych do fundamentalnego przełomu w zrozumieniu powiązań między zmianami klimatu, chemią atmosfery i dynamiką na wysokościach od około 5 do 115 kilometrów. Jest to obszar atmosfery, w którym zachodzą kluczowe procesy związane z warstwą ozonową, transportem gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń. "Decyzja była naprawdę bardzo trudna. Cele naukowe misji CAIRT są aktualne i ważne, odnosząc się do wielkich niewiadomych, a także przynosząc znaczące korzyści społeczne" – podkreślił profesor René Forsberg, przewodniczący ACEO. Chociaż zarekomendowano WIVERN, komitet zdecydowanie zachęcił do kontynuacji badań naukowych i kampanii terenowych dla CAIRT, pozostawiając otwarte drzwi dla ewentualnej przyszłej implementacji.

Rune Floberghagen, szef Działu Działań na rzecz Klimatu, Zrównoważonego Rozwoju i Nauki ESA, wyjaśnił kluczowe zalety, które przeważyły na korzyść zwycięskiej misji: "Ostatecznie WIVERN zaoferował najszerszy zakres zastosowań naukowych i społecznych – obejmujących atmosferę, ocean i lód – podczas gdy jego wyjątkowo szeroki pas obrazowania obiecywał niemal codzienne pokrycie ogromnych obszarów powierzchni Ziemi." Ta zdolność do dostarczania częstych i globalnych danych była kluczowa w ostatecznej decyzji, zapewniając, że WIVERN będzie miał maksymalny wpływ na meteorologię operacyjną i długoterminowe badania klimatu.