Zmiany klimatu, które od jakiegoś czasu są w centrum zainteresowania badań naukowych, weszły w nową, alarmującą fazę. Zgodnie z najnowszym raportem z 2024 roku, stan wskaźników klimatycznych na poziomie globalnym osiągnął nowe ekstremalne wartości, co wyraźnie podkreśla powagę obecnego kryzysu. Naukowcy ostrzegają, że teraz jest kluczowy moment na podjęcie drastycznych działań, aby uniknąć nieodwracalnych konsekwencji dla środowiska i społeczności ludzkich.

Raport, który zawiera dane z różnych obszarów ekologicznych, wskazuje, że z 35 planetarnych wskaźników życiowych używanych przez naukowców do monitorowania zmian klimatycznych, aż 25 osiągnęło rekordowe poziomy. Wśród tych ekstremalnych wskaźników średnia temperatura powierzchni Ziemi znajduje się na historycznie najwyższym poziomie, podczas gdy stężenia dwutlenku węgla i metanu również osiągnęły szczyty. Tylko w lipcu 2024 roku zanotowano trzy najgorętsze dni w historii pomiarów, co dodatkowo podkreśla pilność sytuacji.

Oprócz ocieplenia planety raport podkreśla niepokojące trendy w zwiększającej się deforestacji i wzroście populacji przeżuwaczy, takich jak bydło, owce i kozy, które są kluczowymi emitentami gazów cieplarnianych. Całkowita populacja przeżuwaczy osiągnęła teraz rekordowy poziom, rośnie o około 170 000 zwierząt dziennie, podczas gdy globalna populacja ludzi podobnie rośnie nieprzerwanie, zwiększając się o około 200 000 ludzi każdego dnia. Naukowcy zauważyli również, że roczne zużycie paliw kopalnych wzrosło o 1,5% w 2023 roku, z największymi wzrostami w zużyciu węgla i ropy.

Odnawialne źródła energii: Postęp, ale niewystarczający

Pomimo wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, takich jak energia słoneczna i wiatrowa, które odnotowały wzrost o 15% w 2023 roku, ich wykorzystanie wciąż stanowi tylko niewielką część całkowitego globalnego zużycia energii. Obecny wzrost odnawialnych źródeł energii jest głównie wynikiem zwiększonego zapotrzebowania na energię elektryczną, a nie zastąpienia paliw kopalnych odnawialnymi źródłami. To wyzwanie podkreśla potrzebę większego skupienia się na zmniejszeniu uzależnienia od paliw kopalnych, aby osiągnąć rzeczywiste wyniki w walce ze zmianami klimatu.

Utrata pokrywy leśnej jest również niepokojąca, ponieważ deforestacja na całym świecie wzrosła z 22,8 miliona hektarów w 2022 roku do 28,3 miliona hektarów w 2023 roku. Lasy, które są kluczowe dla absorpcji węgla, teraz szybko maleją, co pogarsza gromadzenie gazów cieplarnianych w atmosferze.

Ryzyka klimatyczne i potencjalne scenariusze

Jednym z kluczowych ustaleń raportu jest to, że obecne warunki klimatyczne stwarzają zwiększone ryzyko nasilenia sprzężeń zwrotnych, takich jak topnienie wiecznej zmarzliny, które dodatkowo przyspieszają zmiany klimatu. Te sprzężenia zwrotne, zidentyfikowane do tej pory 28, pogarszają globalne ocieplenie i prowadzą do potencjalnie nieodwracalnych konsekwencji ekologicznych. Raport podkreśla również, że wiele ekosystemów, w tym Arktyka i Antarktyda, znajduje się w krytycznym stanie, z rekordowymi stratami mas lodowych.

Na przykład masowe topnienie lodu grenlandzkiego oraz zmniejszenie średniej grubości lodowców są jednymi z najbardziej alarmujących wskaźników. Jednocześnie dane pokazują, że kwasowość oceanów jest na historycznie najwyższym poziomie, co ma znaczące konsekwencje dla ekosystemów morskich. Naukowcy ostrzegli, że jeśli teraz nie zostaną podjęte drastyczne środki, świat może wejść w fazę nieodwracalnych zmian klimatycznych, które mogą destabilizować ekosystemy i zagrażać życiu miliardów ludzi.

Geopolityczne implikacje zmian klimatycznych

Oprócz skutków ekologicznych zmiany klimatu mają również znaczący wpływ na globalną stabilność polityczną i gospodarczą. Katastrofy klimatyczne, takie jak fale upałów, powodzie i huragany, coraz bardziej dotykają ubogich społeczności, które w najmniejszym stopniu przyczyniły się do emisji gazów cieplarnianych, ale są najbardziej dotknięte ich skutkami. Ta niesprawiedliwość dodatkowo zwiększa presję na międzynarodowych negocjatorów przed nadchodzącą konferencją ONZ w sprawie zmian klimatycznych, która odbędzie się w dniach od 11 do 22 listopada 2024 roku w Baku, Azerbejdżan.

Raport podkreśla, że konieczne jest pilne działanie, aby zapobiec dalszemu pogarszaniu się kryzysu klimatycznego, ze szczególnym naciskiem na potrzebę zmian w globalnej polityce energetycznej. Naukowcy zalecają wprowadzenie globalnej ceny węgla, zwiększenie efektywności energetycznej oraz ograniczenie zużycia paliw kopalnych, a także ochronę bioróżnorodnych ekosystemów, które odgrywają kluczową rolę w absorpcji i magazynowaniu węgla.

Edukacja klimatyczna i transformacja społeczna

Jednym z kluczowych zaleceń raportu jest integracja edukacji o zmianach klimatycznych w globalne systemy edukacyjne. Naukowcy wierzą, że zwiększona świadomość i umiejętności dotyczące tematów klimatycznych przyczynią się do większego zaangażowania obywateli, polityków i decydentów w walce ze zmianami klimatycznymi. Ponadto podkreślono potrzebę promowania zrównoważonych nawyków żywieniowych opartych na diecie roślinnej, co dodatkowo zmniejszyłoby emisje gazów cieplarnianych z sektora żywnościowego.

Podsumowując raport, naukowcy ostrzegają, że dotychczasowy postęp w walce ze zmianami klimatu jest niewystarczający, a potrzebne są radykalne zmiany w globalnych politykach i praktykach. Chociaż odnawialne źródła energii są w rozkwicie, bez znaczącego zmniejszenia zużycia paliw kopalnych i globalnego nadmiernego zużycia świat może być świadkiem dramatycznych konsekwencji, które ukształtują przyszłe pokolenia.

Źródło: Oregon State University