Rada Ministerialna Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) CM25, która odbyła się 26 i 27 listopada 2025 r. w Bremie w Niemczech, mieście, w którym w tych dniach niezwykle poszukiwane było zakwaterowanie w Bremie dla delegacji CM25, podjęła historyczną decyzję o rekordowym budżecie w wysokości 22,1 miliarda euro na następny okres trzyletni. Potwierdzono tym samym ambicję Europy, by w nowym otoczeniu geopolitycznym i technologicznym nie być tylko biernym obserwatorem, ale równoprawnym graczem w globalnym wyścigu kosmicznym.

Nowa decyzja finansowa stanowi budżet większy o około jedną trzecią w porównaniu z poprzednim okresem i potwierdza, że państwa członkowskie uznają kosmos za obszar, w którym coraz silniej przeplatają się nauka, bezpieczeństwo, polityka klimatyczna i gospodarka. W momencie, gdy Stany Zjednoczone, Chiny i komercyjni giganci, tacy jak SpaceX czy Blue Origin, szybko przesuwają granice tego, co możliwe, rządy europejskie wspólnie sygnalizują, że chcą utrzymać i wzmocnić własną rolę, od eksploracji głębokiego kosmosu po infrastrukturę kosmiczną, która codziennie wspiera cyfrową gospodarkę.

Rekordowy budżet i przesłanie państw członkowskich

Centralną postać tego procesu stanowi dyrektor generalny ESA Josef Aschbacher, który po dwudniowych negocjacjach podkreślił, że jest to historyczny moment dla europejskiej polityki kosmicznej. Po raz pierwszy, zaznaczył, poziom zadeklarowanych składek w pełni odpowiedział na ambitny wniosek Agencji, co w historii ESA nie zdarza się często. To wyraźny znak zaufania do struktury zarządzania, doskonałości naukowej i zespołów technologicznych, które w tle przygotowują misje i programy, których rezultaty będą odczuwalne przez dekady.

Decyzje przyjęte w Bremie są nie tylko wynikiem woli politycznej, ale także wieloletnich przygotowań, w których ESA i agencje krajowe oceniały, gdzie leżą kluczowe luki w europejskich zdolnościach. Szczególną uwagę zwrócono na to, jak zapewnić, by każda zainwestowana europejska waluta została pomnożona poprzez zamówienia przemysłowe, nowe miejsca pracy i wzmocnienie technologicznego łańcucha wartości.

Suwerenność technologiczna w centrum CM25

Przy tym słowem kluczowym całego CM25 jest suwerenność. Nie tylko polityczna czy obronna, ale przede wszystkim suwerenność technologiczna Europy w kosmosie. Kryzys łańcuchów dostaw, presja na przemysł półprzewodników, coraz wyraźniejsze cyberzagrożenia i wojna na Ukrainie pokazały, jak ryzykowne jest poleganie na imporcie krytycznych komponentów i systemów spoza obszaru europejskiego. W takim kontekście infrastruktura kosmiczna – od satelitów nawigacyjnych po sieci komunikacyjne i platformy meteorologiczne – staje się zasobem strategicznym równie ważnym jak energetyka czy systemy transportowe.

Właśnie dlatego filar technologiczny Strategii ESA 2040 otrzymał jedną z najważniejszych ról w nowym budżecie. Państwa członkowskie poprzez różne programy przeznaczyły łącznie pięć miliardów euro na rozwój technologii na wszystkich poziomach dojrzałości, od wczesnych koncepcji w laboratorium po demonstracje na orbicie. Największa część tej inwestycji będzie przechodzić przez General Support Technology Programme (GSTP), wieloletni fundamentalny program ESA służący przekształcaniu nowatorskich pomysłów w operacyjne technologie kosmiczne.

Rola programu GSTP w nowej strategii

GSTP przez dziesięciolecia budował reputację laboratorium przyszłości: w nim testuje się, udoskonala i standaryzuje komponenty i systemy, które później stają się sercem misji naukowych, systemów nawigacyjnych lub krytycznych dla bezpieczeństwa sieci komunikacyjnych. Od zaawansowanych czujników i odbiorników radiowych po nowe materiały i architektury oprogramowania, program ten jednoczy społeczność akademicką, instytuty badawcze i przemysł we wspólnym łańcuchu wartości. Decyzja CM25 o zwiększeniu finansowania GSTP o około 70 procent w stosunku do poprzedniego cyklu pokazuje, jak bardzo państwa członkowskie liczą na tę platformę jako miejsce, gdzie rodzi się przewaga technologiczna.

Zwiększenie budżetu oznacza nie tylko więcej projektów, ale przede wszystkim przyspieszenie przejścia od pomysłu do zastosowania. W przemyśle kosmicznym droga ta mierzona jest przez poziomy gotowości technologicznej – od pierwszych koncepcji i prototypów do systemów gotowych do montażu w satelitach. Dzięki silniejszemu GSTP, ESA chce skrócić czas potrzebny, aby nowy algorytm, chip lub technologia napędowa dotarła od modelu laboratoryjnego do pierwszego lotu na orbicie. W otoczeniu, w którym prywatne firmy coraz szybciej iterują nowe koncepcje, ta dynamika staje się kluczowa dla utrzymania konkurencyjności.

Odporność, bezpieczeństwo i krytyczne komponenty

CM25 przyniósł także nową strukturę w ramach samego GSTP. Obok już istniejących ram komponentowych EEE Space Component Sovereignty for Europe, które koncentrują się na zapewnieniu europejskiej podaży kluczowych komponentów elektronicznych, wprowadzono także nowy Resilience and Security Component. Razem będą dysponować około 200 milionami euro przeznaczonymi na wzmocnienie odporności i bezpieczeństwa systemów kosmicznych. Nacisk kładziony jest na rozwój technologii, które zapewnią niezależność europejskich misji od zewnętrznych dostawców, przy jednoczesnym wprowadzeniu bardziej rygorystycznych procedur bezpieczeństwa i poufności w całym cyklu życia produktu.

Inicjatywa EEE zajmuje się przede wszystkim komponentami elektronicznymi – od półprzewodników po części elektromechaniczne – które, choć często fizycznie małe, są kluczowe dla niezawodności każdego satelity. Celem jest zmniejszenie zależności od dostawców spoza Europy, zwłaszcza w segmentach wysokospecjalistycznych chipów i zaawansowanych materiałów, oraz jednoczesne rozwinięcie zrównoważonych łańcuchów dostaw, które będą w stanie odpowiedzieć na rosnące zapotrzebowanie zarówno użytkowników instytucjonalnych, jak i komercyjnych. Z tego powodu wiele działań prowadzonych jest w ścisłej współpracy z krajowymi agencjami kosmicznymi i europejskim przemysłem półprzewodników.

Nowy komponent skoncentrowany na odporności i bezpieczeństwie nawiązuje do tej pracy, ale rozszerza ją na obszary takie jak cyberbezpieczeństwo, ochrona przed zakłócaniem i fałszowaniem sygnałów oraz zapewnienie ciągłości usług w sytuacjach kryzysowych. Współczesne satelity są coraz częściej celem potencjalnych ataków, od prób przejęcia kontroli nad sieciami telekomunikacyjnymi po wyrafinowane „oślepianie” czujników i systemów nawigacyjnych. W tym kontekście Europa nie może już liczyć tylko na reaktywną obronę; konieczne jest wbudowanie bezpieczeństwa w same fundamenty architektury każdej nowej misji.

Ważną częścią nowego podejścia jest również intensywniejsza współpraca z użytkownikami końcowymi – od ministerstw obrony i ochrony ludności po operatorów infrastruktury krytycznej – już na etapie definiowania wymagań technologicznych. Celem jest uniknięcie sytuacji, w których w laboratoriach rozwijane są wyrafinowane rozwiązania, które później nie odpowiadają rzeczywistym potrzebom operacyjnym. Zamiast tego ESA wraz ze swoimi państwami członkowskimi chce stworzyć zamkniętą pętlę sprzężenia zwrotnego, w której specyfikacje, prototypy i demonstracje na orbicie są ciągle dostosowywane do tego, czego żądają użytkownicy w terenie.

Cztery priorytetowe obszary technologiczne

Oprócz bezpieczeństwa, CM25 bardzo jasno definiuje również cztery priorytetowe obszary technologiczne, które powinny naznaczyć następną dekadę europejskiej polityki kosmicznej: sztuczną inteligencję, technologie kwantowe, zaawansowany napęd oraz zrównoważone technologie dla odpowiedzialnego zarządzania środowiskiem kosmicznym. Każdy z tych obszarów otrzymuje swoje linie programowe, cele i wskaźniki sukcesu, a oczekuje się, że liczne projekty będą jednocześnie obejmować kilka domen.

Sztuczna inteligencja już teraz zmienia sposób, w jaki projektowane, zarządzane i nadzorowane są misje. Zamiast planowania każdego ruchu z centrum kontroli na Ziemi, satelity stają się coraz bardziej autonomiczne: samodzielnie optymalizują trajektorie, dostosowują konfigurację instrumentów do warunków na orbicie lub filtrują dane, aby na Ziemię wysyłane były tylko najbardziej wartościowe informacje. W przyszłych misjach, na przykład w eksploracji zewnętrznych planet lub Księżyca, taki poziom autonomii będzie kluczowy ze względu na opóźnienia sygnału i ograniczone zasoby komunikacyjne. Inwestycje przewidziane w ramach GSTP powinny umożliwić rozwój wyspecjalizowanych chipów AI odpornych na promieniowanie, jak również zaawansowanych algorytmów, które mogą działać w czasie rzeczywistym na samym satelicie.

Technologie kwantowe to drugie wielkie pole, na którym Europa chce wykorzystać swoją silną bazę badawczą i przekształcić ją w przewagę przemysłową. W kontekście CM25 nacisk kładziony jest przede wszystkim na komunikację kwantową i czujniki kwantowe. Kwantowo bezpieczne sieci komunikacyjne, w tym systemy satelitarne do dystrybucji kluczy kwantowych, powinny w przyszłości zapewnić odporność krytycznej komunikacji państwowej i finansowej na zaawansowane ataki, w tym te, które pewnego dnia mogą nadejść z obszaru obliczeń kwantowych. Czujniki kwantowe z kolei otwierają drzwi do niezwykle precyzyjnego pomiaru pola grawitacyjnego, czasu czy zjawisk elektromagnetycznych, co jest kluczowe dla geodezji, badań planetarnych i monitoringu zmian klimatycznych.

Trzecim priorytetowym obszarem jest technologia napędowa. Bez niezawodnych i wydajnych silników nie ma startów, manewrowania ani długotrwałego przebywania w kosmosie. Europa ma już silną tradycję w napędzie chemicznym i elektrycznym, ale konkurencja przyspiesza, a wymagania nowych misji stają się bardziej złożone – od wynoszenia ciężkich satelitów na orbitę geostacjonarną po dokładne pozycjonowanie konstelacji mniejszych statków na niskiej orbicie. Poprzez nowe projekty dąży się do opracowania systemów o mniejszym zużyciu paliwa, długiej żywotności i większej odporności na ekstremalne warunki, ale także do wprowadzenia nowych koncepcji, takich jak napędy hybrydowe czy wykorzystanie zasobów z Księżyca i asteroid w dalszej przyszłości.

Zrównoważone technologie są czwartym filarem tej strategii. Środowisko kosmiczne wokół Ziemi staje się coraz bardziej zatłoczone: liczba satelitów i komercyjnych konstelacji rośnie wykładniczo, a wraz z nimi ilość śmieci kosmicznych. Bez jasnych zasad i rozwiązań technicznych umożliwiających bezpieczną deorbitację, aktywne usuwanie śmieci lub projektowanie satelitów, które rozpadają się w bezpieczny sposób przy wejściu w atmosferę, długoterminowy dostęp do orbity jest zagrożony. CM25 kładzie zatem nacisk na rozwój „czystych” misji, technologii nadzoru obiektów na orbicie, jak również nowych standardów odpowiedzialnego zachowania w kosmosie.

Przemysł, miasta i nowa gospodarka kosmiczna

Wszystkie te ambicje technologiczne nie mogą zostać zrealizowane bez silnego ekosystemu przemysłowego. Rekordowy budżet CM25 jest zatem także sygnałem dla europejskiego przemysłu, by przygotował się na nową fazę wzrostu – od dużych tradycyjnych firm po dynamiczne start-upy rozwijające małe rakiety nośne, mikrosatelity lub wyspecjalizowane platformy oprogramowania. Dla miast z rozwiniętymi klastrami kosmicznymi, takich jak Brema, gdzie zakwaterowanie biznesowe w Bremie podczas konferencji kosmicznych stało się integralną częścią lokalnej oferty, i innych ośrodków technologicznych w Niemczech, ale także dla regionów we Francji, gdzie poszukiwane jest zakwaterowanie we Francji w pobliżu centrów kosmicznych, Włoszech czy Holandii, oznacza to dodatkowy popyt na ekspertów, laboratoria i, bardzo konkretnie, na wysokiej jakości zakwaterowanie dla inżynierów, naukowców i delegacji biznesowych.

Tło geopolityczne i wymiar bezpieczeństwa

Kontekst geopolityczny również przemawia za wzmocnieniem europejskiej roli w kosmosie. Wojna na Ukrainie, okresowe napięcia w relacjach między Europą a kluczowymi partnerami oraz rosnące ambicje innych globalnych mocarstw skłoniły państwa członkowskie do włączenia kosmosu do swoich strategii bezpieczeństwa i obrony. Systemy nawigacji satelitarnej, komunikacji i obserwacji Ziemi nie są już postrzegane tylko jako projekty infrastrukturalne, ale także jako kluczowe elementy bezpieczeństwa narodowego, ochrony ludności i odporności społeczeństwa na kryzysy – od klęsk żywiołowych po cyberataki.

Ważnym elementem tej historii jest także rola Niemiec, które na CM25 wyszły jako największy pojedynczy płatnik do ESA. Berlin już wcześniej zapowiadał ambicję pozycjonowania kraju jako wiodącej europejskiej potęgi kosmicznej, a dodatkowe inwestycje wpisują się w szerszą strategię modernizacji zdolności obronnych i polityki przemysłowej. Umacnia to dodatkowo pozycję niemieckich centrów badawczych i klastrów przemysłowych, ale otwiera także nowe możliwości partnerstwa z innymi państwami członkowskimi.

Jednak, chociaż Niemcy przodują dziś pod względem wysokości wkładu, sukces ESA i CM25 nadal zależy od gotowości wszystkich 23 państw członkowskich do długoterminowego wspierania wspólnych programów. Francja, Włochy, Hiszpania i pozostałe kraje europejskie wnoszą swoją ekspertyzę, lokalizacje startowe, infrastrukturę przemysłową i zdolności akademickie, bez których niemożliwe byłoby przeprowadzanie złożonych misji – od teleskopów naukowych i badań planetarnych po konstelacje satelitów do monitoringu klimatu.

Co decyzje w Bremie oznaczają dla obywateli

Dla obywateli Europy decyzje podjęte w Bremie mogą na pierwszy rzut oka wydawać się abstrakcyjne, ale ich skutek będzie odczuwalny w wielu aspektach codzienności. Precyzyjniejsza nawigacja satelitarna oznacza bezpieczniejszy ruch i efektywniejszą logistykę, zaawansowane systemy obserwacji Ziemi umożliwiają lepsze śledzenie zmian klimatycznych, trendów w rolnictwie czy ryzyka powodzi i pożarów, podczas gdy bezpieczne sieci komunikacyjne chronią integralność transakcji finansowych i infrastruktury krytycznej. Technologie kosmiczne stają się w ten sposób niewidoczną, ale nieodzowną infrastrukturą nowoczesnej Europy.

CM25 jest zatem czymś więcej niż kolejnym cyklem budżetowym. To punkt zwrotny, w którym Europa otwarcie przyznaje, że bez kontroli nad kluczowymi technologiami kosmicznymi nie może liczyć na pełną autonomię polityczną, gospodarczą ani w zakresie bezpieczeństwa. Zwiększenie inwestycji w programy takie jak GSTP, wzmocnienie inicjatyw ukierunkowanych na suwerenność technologiczną komponentów elektronicznych oraz wprowadzenie nowych ram dla odporności i bezpieczeństwa systemów kosmicznych razem tworzą fundamenty długoterminowej strategii. Na niej będą budowane przyszłe misje, projekty przemysłowe i partnerstwa międzynarodowe, które zdefiniują rolę Europy w kosmosie przez dekady po CM25.