Sonda ESA Juice w listopadzie 2025 roku wykorzystała rzadką geometrię, aby obserwować kometę międzygwiezdną 3I/ATLAS (C/2025 N1) w fazie wzmożonej aktywności po przejściu przez peryhelium. Chociaż misja jest dedykowana głównie Jowiszowi i jego lodowym księżycom, zespół naukowy otworzył celowane okna obserwacyjne za pomocą pięciu instrumentów — JANUS, MAJIS, UVS, SWI i PEP — aby uchwycić ślady chemiczne, dynamiczne i cząsteczkowe, które kometa zdradza w okresie najżywszego zachowania „komy i warkocza”. Ta niezwykła okazja nadeszła niedługo po tym, jak 3I/ATLAS najbardziej zbliżyła się do Słońca pod koniec października, a właśnie to jest okres, kiedy strumienie gazów i pyłu stają się najbardziej wyraźne.

Czym jest 3I/ATLAS i dlaczego jest ważna?

3I/ATLAS to dopiero trzeci potwierdzony obiekt międzygwiezdny, który wszedł do naszego Układu Słonecznego, po 1I/ʻOumuamua (2017) i 2I/Borisov (2019). W przeciwieństwie do ʻOumuamua, która była pozbawiona klasycznego warkocza i miała bardzo nietypową sygnaturę fotometryczną, 3I/ATLAS zachowuje się jak „prawidłowa” aktywna kometa z wyraźnie widoczną komą i warkoczami. Mowa o naturalnym ciele na orbicie hiperbolicznej, którego skład i zachowanie niosą informacje o chemii i termofizyce odległych układów planetarnych. Właśnie dlatego społeczność międzynarodowa — od obserwatoriów naziemnych po orbitery kosmiczne — w sposób skoordynowany śledzi ten przelot przez wewnętrzny Układ Słoneczny, świadoma, że takie okazje są wyjątkowo rzadkie.

Listopad 2025: pierwsze okno dla Juice

W pierwszej połowie listopada 2025 Juice rozpoczęła obserwacje 3I/ATLAS za pomocą wielu czujników. Już 2 listopada 2025 przeprowadzono wstępne obserwacje, a 4 listopada nastąpiło najkorzystniejsze zbliżenie z perspektywy sondy — około 65 milionów kilometrów od komety (szacunki różnych efemeryd zebranych w raportach medialnych i agencyjnych wahają się w okolicach 64–66 mln km). Ten moment nadszedł bezpośrednio po peryhelium, kiedy kometa była w stanie największej aktywności. Na zdjęciu z Navigation Camera (NavCam) — kamery inżynieryjnej przeznaczonej do nawigacji, a nie fotografii naukowej — kometa jest, według tego, co można było wstępnie pobrać z sondy, wyraźnie widoczna jako skondensowane źródło otoczone dyfuzyjnym halo, z oznakami warkocza plazmowego (zjonizowane gazy „ciągnięte” przez wiatr słoneczny) i możliwego słabszego warkocza pyłowego uformowanego z mikroskopijnych cząstek wychodzących z jądra.

NavCam nie jest skalibrowanym instrumentem naukowym wysokiej rozdzielczości; jej rola to głównie autonomiczna nawigacja w przyszłych przelotach obok księżyców Jowisza. Mimo to, takie „próbne kadry” są cenne dla sprawdzenia geometrii i oświetlenia sceny oraz do szybkiej oceny, jak bardzo wyraźne są warkocze i koma w momencie obserwacji. Ponadto, towarzyszą jej szczegółowe pomiary z JANUS-a (optyka wysokorozdzielcza), MAJIS-a i UVS-a (spektroskopia od ultrafioletu do podczerwieni), SWI (submilimetrowe „wąchanie” cząsteczek i temperatury gazów) oraz PEP-a (cząstki i plazma). Ta kombinacja umożliwia korelację wyglądu (fotometria i morfologia) ze składem (linie H₂O, CO₂, CO, fragmenty OH i in.) oraz otoczeniem (wiatr słoneczny, jony, elektrony), co jest kluczowe dla zrozumienia mechanizmów, które „napędzają” kometę po peryhelium.

Dlaczego dane docierają dopiero w lutym 2026?

Juice jest w tej fazie przelotu skonfigurowana tak, że jej główna antena o dużym zysku (HGA) służy jako tarcza przed ciepłem słonecznym. Z tego powodu komunikacja jest w większości przełączona na antenę medium-gain, co drastycznie zmniejsza przepustowość danych. W rezultacie, większość pakietów naukowych z obserwacji 3I/ATLAS jest planowo dostarczana na Ziemię dopiero w lutym 2026, kiedy sonda zmieni orientację termiczną i wróci do standardowego połączenia przez HGA. To nie jest „zwłoka z kaprysu”, lecz kompromisy narzucone przez ochronę termiczną i bezpieczeństwo sondy w części podróży blisko Słońca. Naukowcy dysponują zatem obecnie jedynie ograniczonymi wycinkami telemetrycznymi (np. częściowo pobranym kadrem NavCam), podczas gdy kompletne serie JANUS/MAJIS/UVS/SWI/PEP będą napływać według złożonego harmonogramu w nadchodzących tygodniach 2026 roku.

Mars jako „zewnętrzny statyw”: jesienne pomiary dla precyzyjniejszej trajektorii

Ta listopadowa kampania opiera się na obserwacjach z orbity Marsa przeprowadzonych od 1 do 7 października 2025, kiedy Mars Express i ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) „polowały” na 3I/ATLAS w wyjątkowo wymagających warunkach słabego blasku i dużej prędkości. Chociaż zdjęcia z Mars Express miały krótsze czasy ekspozycji i niższą czułość dla tak ciemnych celów, TGO zdołał zarejestrować kometę i, co ważniejsze, dostarczyć dane, które dziesięciokrotnie zawęziły niepewności co do pozycji i przyszłej trajektorii. Te korekty efemeryd były kluczowe, aby „zablokować” okna obserwacyjne z Juice na właściwej pozycji komety w listopadzie, dokładnie wtedy, gdy 3I/ATLAS była w najbardziej aktywnym stanie po peryhelium.

Czego dokładnie będą szukać instrumenty Juice?

• JANUS (kamera wysokorozdzielcza): oczekiwane są zdjęcia, dzięki którym śledzone będą zmiany w morfologii komy i orientacji warkoczy na przestrzeni dni. Chociaż odległość narzuca ograniczenia w rozdzielczości, ewolucja jasności i „asymetrie” komy ujawnią dynamikę wyrzutu materiału.


• MAJIS i UVS (spektroskopia): celują w linie diagnostyczne wody, dwutlenku węgla i tlenku węgla, ale także ślady atomowego wodoru i innych produktów dysocjacji. Porównanie widma UV i IR pokaże warunki termiczne i źródła strumieni.


• SWI (submilimetr): daje temperaturę i kinematykę gazów; może oddzielić „powolne” i „szybkie” komponenty parowania, co jest ważne dla modeli sublimacji CO₂ i H₂O.


• PEP (cząstki i plazma): mierzy zjonizowane produkty komety i interakcję z wiatrem słonecznym; tu spodziewane są sygnatury warkocza plazmowego, zmiany gęstości i energii cząstek oraz ewentualne nieciągłości związane ze zmianami w wietrze słonecznym.

W synergii, te instrumenty umożliwiają analizę „od zachowania do składu”: widzimy jak koma się rozszerza, co w niej jest, jak warkocze się wyginają i zmieniają oraz jaką plazmową „pieczęć” zostawia otoczenie. Gdy do tych danych doda się obserwacje naziemne i heliosferyczne (np. UV i światło białe z innych misji), otrzymuje się kronikę aktywności komety po peryhelium — dzień po dniu, zamiast jednego statycznego „snapshota”.

„Antywarkocz”, warkocz plazmowy i pył: co geometria robi z naszym okiem

Warkocz komety nie jest jedną i tą samą rzeczą w każdym momencie. Warkocz plazmowy zjonizowanego gazu niemal zawsze rozciąga się przeciwnie do Słońca, ponieważ kształtuje go wiatr słoneczny. Warkocz pyłowy — złożony z cząstek o różnych rozmiarach — podąża za trajektorią i może strukturalnie wyglądać jak „antywarkocz”, gdy płaszczyzna obserwacji pokryje się z płaszczyzną orbity, przez co wydaje się, że warkocz „wskazuje” w stronę Słońca. Dla 3I/ATLAS po peryhelium właśnie spodziewane są takie efekty perspektywiczne: silniejsza koma z powodu bezwładności termicznej i geometrycznie uwarunkowane zmiany w rozmieszczeniu pyłu. Zestawy Juice z wielu dat w listopadzie opierają się na idei, że seria krótszych pomiarów lepiej chwyta tę dynamikę niż jedna długa ekspozycja.

Co o 3I/ATLAS wiemy do dzisiaj

Skoordynowane pomiary z Marsa i z misji heliosferycznych (oraz z obserwatoriów naziemnych) potwierdzają, że 3I/ATLAS zachowuje się jak naturalna, aktywna kometa. Sygnatury w ultrafiolecie i podczerwieni wskazują na obecność wody i dwutlenku węgla, a morfologia komy i warkocza pokrywa się z oczekiwaniami dla ciała, które niedawno przeszło najbliższy punkt względem Słońca. Chociaż w przestrzeni publicznej pojawiają się spekulacje o „niezwykłościach”, konsensus agencji opiera się na wielokrotnych niezależnych pomiarach i analizach fotometrycznych, które odpowiadają naturalnemu pochodzeniu. W porównaniu z 1I/ʻOumuamua i 2I/Borisov, 3I/ATLAS dostarcza być może najbogatszy zestaw wielomisyjny do tej pory — i kampania Juice w listopadzie wpisuje się w tę międzynarodową mozaikę.

Dlaczego odległa Juice jest jednak „we właściwym miejscu”

Mimo że odległość Juice była większa niż miały sondy marsjańskie w październiku, timing okien listopadowych robi różnicę: bezpośrednio po peryhelium aktywność komety jest najbardziej wyraźna. To zwiększa stosunek sygnału do szumu dla instrumentów spektroskopowych i szansę na uchwycenie zmian w warkoczach uwarunkowanych wiatrem słonecznym. Innymi słowy, „dalej, ale głośniej” — i wystarczająco długo, by porównać dzień po dniu, co jest kluczowe dla dynamiki gazów i pyłu.

Aspekt techniczny: NavCam i „szybki rzut oka”, potem nauka „w pełnej rozdzielczości”

Navigation Camera na Juice służy głównie do nawigacji, ale zespół wykorzystał ją, by szybko zwalidować, że kometa jest w kadrze i że aktywność jest widoczna. Z powodu ograniczeń łącza (HGA jako tarcza słoneczna, przesył przez antenę medium-gain) z sondy pobrano jedynie częściowy wycinek jednego kadru NavCam — wystarczający, by potwierdzić „co nas czeka” w pełnych zestawach naukowych. W kolejnych tygodniach 2026, gdy geometria i warunki termiczne się poprawią, planowane jest systematyczne przesyłanie kompletnych serii danych z JANUS, MAJIS, UVS, SWI i PEP, wraz ze standardowymi kalibracjami i kontrolami jakości.

Oś czasu: gdzie jesteśmy dzisiaj i co nastąpi

Patrząc z perspektywy 05 grudnia 2025, kolejność jest jasna: peryhelium 3I/ATLAS nastąpiło pod koniec października; obserwacje marsjańskie trwały od 1 do 7 października; Juice rozpoczęła obserwacje 2 listopada, a najkorzystniejszy przelot był 4 listopada w odległości około 65 milionów kilometrów. Emisja pakietów naukowych z Juice jest zaplanowana na luty 2026, po czym nastąpi przetwarzanie, porównanie krzyżowe z danymi innych misji i publikacja pierwszych wyników. Ponadto, oczekuje się kontynuacji obserwacji naziemnych i kosmicznych komety, podczas gdy jej aktywność spada i gdy kontynuuje podróż w stronę zewnętrznych części układu.

Szerszy obraz misji: Juice w drodze do Jowisza

Misja Juice została wystrzelona w 2023 roku, a wejście w układ Jowisza przewidziane jest na 2031. Po serii asyst grawitacyjnych i długim przelocie, sonda serią bliskich przelotów obok Europy i Kallisto zakończy w orbicie wokół Ganimedesa — pierwszej kiedykolwiek wokół księżyca poza Ziemią. Cele naukowe obejmują geologię lodową, podpowierzchniowe oceany, plazmosferę i magnetosferę układu Jowisza oraz ocenę warunków, które mogą wskazywać na potencjalną zdatność do zamieszkania. Listopad 2025 z 3I/ATLAS jest zatem swoistym „oknem bonusowym” — unikalną okazją, by te same instrumenty skalibrowane dla lodowych księżyców wypróbować na aktywnej komecie i wzbogacić bazę fenomenologii substancji lotnych w różnych środowiskach.

Czego oczekiwać z wyników

Kiedy wszystkie zestawy dotrą i przejdą przetwarzanie, społeczność będzie szczególnie szukać odpowiedzi na cztery grupy pytań:

1. Inwentarz substancji lotnych i termodynamika: stosunki H₂O/CO₂/CO, temperatury i prędkości rozszerzania komy, zależność od czasu od peryhelium i odległości heliocentrycznej.


2. Morfologia i dynamika warkoczy: czy orientacja warkocza plazmowego zmienia się ze zmianami w wietrze słonecznym; jak rozmieszcza się pył i w jakich warunkach widać „antywarkocz”.


3. Interakcja cząsteczkowo-plazmowa: energia i widma jonów/elektronów, możliwość detekcji nieciągłości, relacja z aktywnymi strumieniami z jądra.


4. Przyspieszenia niegrawitacyjne: jak bardzo wyrzut gazów i pyłu „pcha” jądro; czy potrzebne są korekty efemeryd i czy parametry mogą stabilnie wpasować się w standardowe modele kometarne.

3I/ATLAS to, według wszelkich oznak, naturalna kometa międzygwiezdna, której obserwacje mamy teraz wreszcie z wielu punktów Układu Słonecznego — z Marsa, w pobliżu Słońca i z perspektywy sondy w drodze do Jowisza. Obserwacje Juice z listopada 2025 powinny zatem wypełnić luki: powiązać widma i obrazy z realnymi ewolucjami warkoczy i komy w tygodniach po peryhelium. To rodzaj „szeregu czasowego”, którego przy poprzednich gościach międzygwiezdnych często nam brakowało.

Nota od redakcji: z powodu ograniczonego okna telemetrycznego w listopadzie, część treści została zwalidowana krótkim wycinkiem NavCam, który posłużył jedynie jako potwierdzenie obecności komety i widocznej aktywności. Wnioski naukowe będą opierać się na kompletnych pakietach z instrumentów JANUS/MAJIS/UVS/SWI/PEP, które napłyną, gdy pozwolą na to geometria termiczna i reżim komunikacyjny sondy.