Monitorowanie nieswoistych zapaleń jelit (NZJ) u dzieci stanowi znaczące wyzwanie zarówno dla małych pacjentów i ich rodzin, jak i dla specjalistów medycznych. Przewlekły charakter schorzeń takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego wymaga regularnego monitorowania stanu jelit w celu zapewnienia skutecznego leczenia i zapobiegania długoterminowym powikłaniom. Tradycyjne metody nadzoru, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) i endoskopia (kolonoskopia), choć kluczowe dla diagnostyki i oceny, są często inwazyjne, nieprzyjemne, wymagają specjalnych przygotowań, a czasem znieczulenia, co może być szczególnie przerażające i obciążające dla dzieci.

Na szczęście postęp w technologii medycznej przynosi nowe, mniej inwazyjne podejścia. Jedną z takich innowacji, która zapowiada rewolucję w monitorowaniu pediatrycznego NZJ, jest ultrasonografia jelitowa (IUS), znana również jako USG jelit. Metoda ta staje się coraz bardziej dostępna i okazuje się niezwykle cennym narzędziem w rękach gastroenterologów.

Nowe podejście do monitorowania NZJ u dzieci

Szpitale Dziecięce UCSF Benioff Children’s Hospitals niedawno ogłosiły wprowadzenie ultrasonografii jelitowej w swojej przychodni w Walnut Creek (znajdź opcje zakwaterowania tutaj), stając się jedną z nielicznych placówek na Zachodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych oferujących tę zaawansowaną metodę diagnostyczną pacjentom pediatrycznym. Krok ten następuje po udanym wprowadzeniu IUS dla dorosłych pacjentów z NZJ w systemie UCSF Health w 2023 roku, gdzie okazała się ona niezwykle przydatna.

Ultrasonografia jelitowa wykorzystuje fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do tworzenia szczegółowych obrazów ścian jelita cienkiego i grubego w czasie rzeczywistym. Lekarz przesuwa pokrytą żelem sondę po brzuchu pacjenta, a obrazy są natychmiast wyświetlane na ekranie. Cała procedura zwykle trwa od 10 do 30 minut, jest bezbolesna i nie wymaga żadnego specjalnego przygotowania – nie ma potrzeby głodzenia, picia nieprzyjemnych płynów do oczyszczania jelit (tzw. „przygotowanie jelit”), podawania kontrastu dożylnego ani sedacji czy znieczulenia.

Zalety ultrasonografii jelitowej w pediatrii

W porównaniu z tradycyjnymi metodami, zalety IUS są liczne, szczególnie w populacji pediatrycznej:

• Nieinwazyjność i bezbolesność: Procedura jest całkowicie bezbolesna i nie wymaga igieł ani leków. Można odczuwać lekki ucisk sondy na brzuch.


• Brak promieniowania: W przeciwieństwie do tomografii komputerowej (CT), IUS nie wykorzystuje promieniowania jonizującego, co czyni ją bezpieczną do wielokrotnego stosowania, zwłaszcza u dzieci, które są bardziej wrażliwe na długoterminowe skutki promieniowania.


• Brak przygotowania i sedacji: Eliminuje potrzebę często nieprzyjemnych przygotowań jelit i ryzyka związanego ze znieczuleniem, co zmniejsza stres u dziecka i rodziców oraz ułatwia logistykę badania.


• Wyniki w czasie rzeczywistym: Lekarz i pacjent (oraz rodzice) mogą natychmiast zobaczyć obrazy jelit na ekranie. Umożliwia to natychmiastową ocenę stanu i szybkie podejmowanie decyzji dotyczących dalszego leczenia, bez oczekiwania na wyniki badań radiologicznych czy patologicznych.


• Wygoda: Badanie można przeprowadzić bezpośrednio w przychodni, podczas regularnej wizyty u gastroenterologa, eliminując potrzebę oddzielnych terminów w pracowni radiologicznej i skracając czas oczekiwania.


• Wysoka dokładność: Badania pokazują, że IUS jest bardzo precyzyjna w ocenie aktywności choroby, pomiarze grubości ściany jelita (kluczowy wskaźnik zapalenia – grubość powyżej 3 mm uważa się za nieprawidłową), ocenie unaczynienia (za pomocą techniki Dopplera, gdzie zwiększone unaczynienie wskazuje na aktywne zapalenie) oraz w wykrywaniu powikłań, takich jak zwężenia (stryktury), nieprawidłowe kanały (przetoki) czy nagromadzenia ropy (ropnie). Jej czułość i swoistość są porównywalne z endoskopią i enterografią MR w wielu aspektach oceny NZJ.

Doświadczenia pacjentów i lekarzy

Dhiya Ravikumar, długoletnia pacjentka UCSF Health, u której chorobę Leśniowskiego-Crohna zdiagnozowano w wieku 10 lat, miała okazję wypróbować ultrasonografię jelitową. Jej doświadczenie podkreśla zalety nowej metody. „Rezonans magnetyczny jest klaustrofobiczny, a przy endoskopii trzeba wypić cały ten płyn i poddać się znieczuleniu, co jest przerażające” – podzieliła się Dhiya. „Ale ultrasonografia była wygodna i bezbolesna, a wyniki mogliśmy zobaczyć na ekranie od razu”. Dla Dhiyi, która teraz aktywnie gra w tenisa w szkolnej drużynie, ulgą jest świadomość, że istnieje prostszy i szybszy sposób monitorowania jej stanu, co pozwala jej poświęcić więcej czasu na aktywności, które kocha.

Dr Sabina Ali, dyrektor medyczny Programu Nieswoistych Zapaleń Jelit w Szpitalu Dziecięcym UCSF Benioff w Oakland (sprawdź dostępność zakwaterowania w Oakland), potwierdza ogromne korzyści płynące z IUS. „To było niezwykle pomocne dla pacjentów i ich rodzin – brak przygotowania do badania, brak głośnych maszyn, brak zakładania linii dożylnych – a wszystko można zrobić bezpośrednio w gabinecie lekarskim” – podkreśla dr Ali. „Pomaga to również skrócić czas oczekiwania, ponieważ praktycznie nie ma czasu potrzebnego na przygotowanie.”

Zastosowanie IUS w zarządzaniu pediatrycznym NZJ

Nieswoiste zapalenia jelit, obejmujące chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, charakteryzują się przewlekłym zapaleniem przewodu pokarmowego. Objawy często obejmują biegunkę (czasem z krwią), bóle brzucha, utratę wagi, zmęczenie, a u dzieci mogą znacząco wpływać na wzrost i rozwój. Ponieważ przebieg choroby jest zróżnicowany, a leczenie często wymaga dostosowań – od zmiany leków po interwencje dietetyczne – regularne i precyzyjne monitorowanie jest kluczowe dla pomyślnego długoterminowego zarządzania.

Ultrasonografia jelitowa jest stosowana w kilku kluczowych aspektach opieki nad dziećmi z NZJ:

• Monitorowanie aktywności choroby: Umożliwia regularne sprawdzanie stopnia zapalenia jelit bez konieczności przeprowadzania inwazyjnych procedur.


• Ocena odpowiedzi na terapię: Lekarze mogą szybko ocenić, czy nowy lek lub zmiana w leczeniu działają, umożliwiając terminowe dostosowanie planu terapeutycznego. Badania pokazują, że odpowiedź na niektóre szybkie terapie biologiczne można wykryć w ciągu 24-48 godzin.


• Wykrywanie powikłań: IUS może identyfikować zwężenia, przetoki i ropnie, co jest ważne przy planowaniu dalszego leczenia, w tym potencjalnej interwencji chirurgicznej.


• Monitorowanie pooperacyjne: Stosowana do sprawdzania wczesnych objawów nawrotu choroby po chirurgicznym usunięciu części jelita.


• Ocena w trybie pilnym: Jest doskonałym narzędziem do szybkiej oceny u pacjentów, którzy doświadczają nagłego pogorszenia objawów lub wymagają pilnej zmiany leczenia.


• Wsparcie diagnostyki: Chociaż endoskopia z biopsją pozostaje złotym standardem w stawianiu początkowej diagnozy NZJ, IUS może służyć jako cenne narzędzie przesiewowe i pomagać w różnicowaniu NZJ od innych stanów o podobnych objawach.

Chociaż ultrasonografia jelitowa nie może całkowicie zastąpić endoskopii, zwłaszcza w przypadku początkowej diagnozy, wykrywania bardzo małych zmian lub badań przesiewowych w kierunku dysplazji (zmian przedrakowych), jej zdolność do częstego, bezpiecznego i nieinwazyjnego monitorowania zapalenia czyni ją niezwykle cennym dodatkiem w opiece nad dziećmi z NZJ. Wprowadzenie tej technologii w ośrodkach takich jak Szpital Dziecięcy UCSF Benioff stanowi znaczący krok naprzód w poprawie jakości życia młodych pacjentów, zmniejszając obciążenie chorobą i pozwalając im, podobnie jak Dhiya, poświęcić więcej czasu dzieciństwu i czynnościom, które sprawiają im radość.

Źródło: Uniwersytet Kalifornijski