Niecodzienne powodzie na pustyni Sahara: transformacja krajobrazu po dziesięcioleciach suszy

Jednym z najdziwniejszych zjawisk meteorologicznych w historii Sahary był początek października 2024 roku, kiedy to części południowo-wschodniego Maroka doświadczyły rzadkiej i intensywnej ulewy. W ciągu dwóch dni regiony takie jak Tagounite i Tata, znane z ekstremalnie suchych warunków, otrzymały ponad 100 milimetrów deszczu w zaledwie 24 godziny. To ekstremalne zjawisko pogodowe wywołało potoki, które całkowicie przekształciły pustynną ziemię, tworząc jeziora i strumienie tam, gdzie wcześniej były tylko piaszczyste wydmy.

Przyczyny klimatyczne i globalny wpływ

Eksperci meteorologiczni z Maroka uważają, że główną przyczyną tej niezwykłej burzy było ocieplenie Atlantyku, które działało jak "nawilżacz" powietrza, dodając dodatkową wilgoć do atmosfery. Ekstropikalny cyklon pociągnął tę wilgoć w stronę południową, powodując intensywne opady w obszarach, które zazwyczaj otrzymują mniej niż 250 milimetrów deszczu rocznie. Dodatkowo przesunięcie strefy konwergencji międzyzwrotnikowej (ITCZ) z powodu globalnego ocieplenia również przyczyniło się do nagromadzenia deszczu w częściach Afryki Północnej, które zazwyczaj nie doświadczają takich ilości opadów.

Wpływ na lokalne społeczności i środowisko

Dla lokalnych społeczności w Maroku powodzie były mieczem obosiecznym. Z jednej strony intensywne opady deszczu tymczasowo złagodziły długotrwałą suszę, która dotyka te regiony, co skutkowało napełnieniem akwapierów, kluczowych źródeł wody pitnej i rolnictwa. Zbiorniki wodne w regionie zgłosiły rekordowe poziomy napełnienia, co tymczasowo zapewniło więcej wody dla lokalnego rolnictwa i społeczności.

Z drugiej strony szkody spowodowane powodziami były znaczne. Powodzie zniszczyły drogi i domy, a ponad 20 osób zginęło w Maroku i Algierii. Rolnicy, którzy już borykali się z konsekwencjami długotrwałej suszy, teraz musieli patrzeć, jak ich plony są niszczone przez nadmiar wody. Wiele zwierząt hodowlanych musiało zostać przetransportowanych, a produkcja rolna w dużej części regionu była poważnie zagrożona.

Ekologiczne konsekwencje: możliwości i ryzyka

Chociaż powodzie przyniosły pilnie potrzebną wodę, przyniosły także ryzyko dla ekosystemu pustyni. Gleby na pustyniach są niezwykle kruche, a nagły przypływ wody może spowodować erozję, usuwając górną warstwę gleby, od której zależą rośliny i rolnicy. Ten proces może pozostawić długotrwałe skutki, utrudniając uprawę roślin w przyszłości.

Co więcej, ekosystemy pustynne są dostosowane do ekstremalnej suchości. Nagły wzrost poziomu wody może zaburzyć te delikatne systemy. Podczas gdy niektóre gatunki roślin i zwierząt mogą skorzystać z nowych źródeł wody, inne mogą mieć trudności z przetrwaniem w zmienionych warunkach. Jezioro Iriqui, które było suche przez ponad 50 lat, teraz znów wypełniło się wodą, ale pozostaje niepewne, czy ta zmiana przyniesie korzyści lokalnym gatunkom roślin i zwierząt w dłuższej perspektywie.

Zmiany klimatyczne i przyszłe ekstremalne zjawiska pogodowe

To wydarzenie przyciągnęło uwagę naukowców na całym świecie, ponieważ wpisuje się w szerszy wzór ekstremalnych zjawisk pogodowych związanych ze zmianami klimatycznymi. W miarę jak atmosfera się ociepla, zatrzymuje coraz więcej wilgoci, co może prowadzić do silniejszych i intensywniejszych burz, nawet w obszarach, które zwykle są suche, takich jak Sahara. Eksperci ostrzegają, że powodzie na pustyniach, chociaż rzadkie, mogą stać się częstsze w przyszłości.

Nieprzewidywalność takich zjawisk pogodowych dodatkowo podkreśla wrażliwość regionów pustynnych i społeczności, które w nich żyją. Większość mieszkańców pustyń nie jest przygotowana na duże ilości deszczu, a infrastruktura w tych obszarach nie jest dostosowana do takich ekstremalnych warunków. Jeśli te zjawiska będą się powtarzać, mogą trwale zmienić krajobraz i sposób życia w Saharze. Przygotowanie i dostosowanie się do tych nowych realiów staje się kluczowe dla społeczności, które polegają na ubogich zasobach ekosystemu pustynnego.