Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) i koreańska Cassa podpisują historyczną umowę o współpracy w przestrzeni kosmicznej

Po intensywnych negocjacjach i uzgodnieniu celów strategicznych, kluczowe światowe agencje kosmiczne – Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) i nowo utworzona Koreańska Administracja Kosmiczna (KASA) – sformalizowały swoje partnerstwo. To historyczne porozumienie, zawarte w celu pokojowego wykorzystania przestrzeni kosmicznej, kładzie podwaliny pod pogłębioną współpracę techniczną i naukową, z początkowym naciskiem na niezwykle ważne obszary monitorowania pogody kosmicznej i wzajemnego udostępniania kluczowych zasobów komunikacji kosmicznej.

Strategiczne podpisanie i narodziny KASA

Memorandum o Porozumieniu (MoU), które oficjalnie wzmacnia współpracę między Europą a Koreą Południową, zostało podpisane pod koniec września ubiegłego roku, podczas 76. Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego (IAC) w dynamicznym Sydney w Australii. Kongres ten, gromadzący światową elitę kosmiczną, posłużył jako idealna platforma do scementowania stosunków, które intensywnie rozwijały się w ostatnich miesiącach. Dyskusje na temat potencjalnego partnerstwa z ESA rozpoczęły się bowiem niecały rok wcześniej, na poprzednim IAC w Mediolanie, co wskazuje na szybką eskalację koreańskich ambicji kosmicznych i chęć uzyskania międzynarodowej walidacji.

Jednym z kluczowych aktorów tego porozumienia jest KASA, podmiot, którego utworzenie zapoczątkowało nową erę dla programu kosmicznego Korei Południowej. Założona w połowie 2024 roku KASA przejęła zarządzanie całym krajowym rozwojem kosmicznym, jednocząc planowanie strategiczne i funkcje wykonawcze, które wcześniej były rozdrobnione. Jej misją jest nie tylko rozwój techniczny, ale także wzmacnianie globalnej współpracy kosmicznej, co bezpośrednio podkreślił szef KASA. Tworząc tę administrację, Korea Południowa zademonstrowała ambicję pozycjonowania się jako globalny gracz, przechodząc z ram wyłącznie badawczych (jakie reprezentował KARI) do sfery zarządzania strategicznego i polityki, podobnie do modelu praktykowanego przez amerykańską NASA czy samą ESA.

Wzmacnianie globalnej sieci: Komunikacja i odporność

Jednym z pierwszych i najbardziej konkretnych rezultatów wdrożenia tego porozumienia jest operacyjne wzmocnienie infrastruktury sieciowej. Poprzez specjalne porozumienie wykonawcze, agencje zobowiązały się do możliwości wzajemnego korzystania ze swoich stacji naziemnych do kluczowych funkcji telemetrii, śledzenia i dowodzenia (TT&C) misjami kosmicznymi. Takie wzajemne wsparcie jest kluczowe dla zapewnienia wysokiej odporności operacyjnej i maksymalizacji zasięgu misji na całym świecie.

Porozumienie to uzupełnia już istniejącą podobną współpracę, która obowiązuje od 2011 roku z Koreańskim Instytutem Badań Kosmicznych (KARI), siostrzaną instytucją badawczą działającą pod egidą KASA. Podczas gdy KARI historycznie koncentrował się na badaniach i rozwoju sprzętu, KASA zapewnia teraz ramy polityczne i administracyjne do rozszerzenia tych partnerstw na wyższy, instytucjonalny poziom.

Rdzeniem infrastruktury ESA do śledzenia misji jest sieć European Space Tracking (Estrack), która obejmuje sześć kluczowych stacji strategicznie rozmieszczonych w sześciu krajach, w tym trzy kluczowe anteny do komunikacji z sondami w dalekim kosmosie. Dzięki nowemu partnerstwu Estrack zyskuje dostęp do Koreańskiej Anteny Głębokiego Kosmosu (Korea Deep Space Antenna) zlokalizowanej w Yeoju, kluczowym koreańskim węźle telekomunikacyjnym. Dostęp do takiej anteny znacznie zwiększa globalny zasięg, zwłaszcza w krytycznych punktach, gdzie komunikacja ze statkami kosmicznymi byłaby inaczej przerwana z powodu rotacji Ziemi lub specyficznych trajektorii misji.

Rola Yeoju w zwiększaniu niezawodności misji

Wykorzystanie koreańskiej anteny w Yeoju, wraz z zasobami ESA, takimi jak stacja New Norcia w Australii, radykalnie poprawia odporność operacji. Elastyczność operacyjna jest kluczowa, ponieważ zapewnia możliwość wypełniania luk w zasięgu. Na przykład, jeśli główna stacja komunikacyjna jest niedostępna z powodu ekstremalnych warunków pogodowych, awarii technicznych lub, co coraz częstsze, z powodu nasycenia widma częstotliwości radiowych, alternatywne stacje automatycznie przejmują funkcję śledzenia. Taka redundancja to nie tylko kwestia komfortu, ale imperatyw dla powodzenia długotrwałych i kosztownych misji w głębokim kosmosie, gdzie nawet najmniejsze przerwanie komunikacji może mieć katastrofalne skutki.

Łącząc sieć Estrack, która obejmuje stacje takie jak Cebreros w Hiszpanii i Malargüe w Argentynie, z azjatyckimi zasobami KASA, tworzy się de facto globalny pierścień wsparcia, który umożliwia śledzenie statków kosmicznych przez prawie cały ich okres orbitalny.

Rewolucyjny krok w meteorologii kosmicznej

Oprócz dzielenia się infrastrukturą naziemną, ESA i KASA podpisały również Wspólną Deklarację Intencji (Joint Statement of Intent), wyrażając silne zainteresowanie współpracą w dziedzinie monitorowania i rozwijania zdolności w zakresie meteorologii kosmicznej. Meteorologia kosmiczna odnosi się do dynamicznych warunków w przestrzeni kosmicznej, które powstają w wyniku aktywności Słońca, takich jak rozbłyski słoneczne i koronalne wyrzuty masy (CME), a które bezpośrednio wpływają na technologię na Ziemi, od satelitów na orbicie po sieci elektryczne i globalne systemy nawigacji na ziemi.

Potencjalna współpraca w tej dziedzinie jest rewolucyjna naukowo i technologicznie. Agencje zamierzają połączyć dane z dwóch kluczowych, ale komplementarnych misji: nadchodzącej misji ESA Vigil i planowanej sondy słonecznej KASA. Każda z tych misji celuje w krytyczne punkty Lagrange'a (punkty L), grawitacyjnie stabilne pozycje w układzie Słońce-Ziemia, idealne do ciągłej obserwacji Słońca.

Misja ESA Vigil (która ma zostać wystrzelona w ciągu najbliższych kilku lat) zostanie umieszczona w punkcie Lagrange'a L5. Punkt ten znajduje się około 60 stopni za Ziemią na jej orbicie wokół Słońca. Umieszczenie obserwatora w L5 pozwoli Vigil uzyskać boczny widok na Słońce, umożliwiając naukowcom zobaczenie aktywnych regionów na kilka dni przed ich bezpośrednim kontaktem z polem geomagnetycznym Ziemi. Umożliwia to kluczowe wczesne ostrzeganie o potencjalnie niebezpiecznych zdarzeniach.

Z drugiej strony, KASA planuje wysłać sondę słoneczną do punktu L4, który znajduje się 60 stopni przed Ziemią na jej orbicie. Połączenie danych z L4 i L5 po raz pierwszy w historii umożliwi naukowcom trójwymiarowy, stereoskopowy wgląd w rozwój i rozprzestrzenianie się wiatrów słonecznych i CME, co jest niezwykle ważne dla precyzji prognoz. Ta synergia misji znacznie pogłębi badania aktywności słonecznej i prognozowanie pogody kosmicznej, z ostatecznym celem ustanowienia kompleksowej i solidnej służby meteorologii kosmicznej do lat 2030-tych.

Wizja liderów i fundament na przyszłość

Podczas uroczystego podpisania w Sydney, dyrektor generalny ESA, Josef Aschbacher, podkreślił monumentalne znaczenie porozumienia. "To kluczowy moment dla Europy i Korei Południowej, otwierający ogromne możliwości dla naszych interesów kosmicznych, a jednocześnie wzmacniający istniejące systemy poprzez współpracę" – oświadczył Aschbacher. Wyraził entuzjazm związany z nauką od kolegów z KASA i gotowość ESA do podzielenia się swoim bogatym doświadczeniem w celu osiągnięcia komplementarnych celów obu agencji.

Administrator KASA, Yoon Young-bin, potwierdził zaangażowanie Korei w globalną współpracę. "Cele KASA obejmują wzmocnienie globalnej współpracy kosmicznej. Dziś podjęliśmy ważny krok i z niecierpliwością oczekujemy naszej wspólnej podróży we współpracy w działaniach kosmicznych w celach pokojowych" – powiedział Young-bin. Jego oświadczenie odzwierciedla zrozumienie, że złożoność nowoczesnych przedsięwzięć kosmicznych przekracza możliwości jednego narodu i wymaga wspólnych zasobów i wiedzy.

Ekspansja współpracy: Od nauki do zrównoważonego rozwoju

Zakres podpisanego Memorandum o Porozumieniu znacznie wykracza poza samo operacyjne dzielenie się sieciami i monitorowanie Słońca. Porozumienie przewiduje również dalsze przyszłe sektory współpracy, otwierając szeroki wachlarz wspólnych działań, które zdefiniują partnerstwo w nadchodzącej dekadzie.

Potencjalne przyszłe sektory obejmują:

1. Nauka o kosmosie i eksploracja (Exploration): Badanie głębokiego kosmosu, misje planetarne oraz rozwój technologii dla przyszłych podróży międzyplanetarnych. Korea Południowa, ze swoim rosnącym budżetem na kosmos, staje się coraz bardziej ambitna w kwestii misji na Księżyc i Marsa, obszarów, w których ESA ma długą i bogatą historię.


2. Loty załogowe (Human Spaceflight): Chociaż Korea Południowa nie ma jeszcze stałej obecności w tym sektorze, współpraca mogłaby otworzyć drogę koreańskim astronautom w Europejskim Programie lub w międzynarodowych projektach, takich jak Lunar Gateway, w którym ESA odgrywa kluczową rolę.


3. Aplikacje kosmiczne i przemysł: Rozwój nowych komercyjnych zastosowań opartych na satelitach, od obserwacji Ziemi po telekomunikację, w tym silne wsparcie dla przemysłu kosmicznego i sieci akademickich.


4. Zrównoważony rozwój w kosmosie (Space Sustainability): Staje się to jednym z najbardziej krytycznych obszarów współpracy. Agencje prawdopodobnie będą wymieniać się wiedzą na temat łagodzenia problemu śmieci kosmicznych (debris), aktywnego usuwania śmieci (ADR) i ustanowienia skutecznego zarządzania ruchem kosmicznym (STM), zapewniając w ten sposób długoterminowe bezpieczeństwo środowiska orbitalnego.


5. Zapewnienie misji (Mission Assurance): Wymiana najlepszych praktyk i standardów w celu zapewnienia jakości i niezawodności statków kosmicznych i powiązanych systemów, co jest kluczowe dla zmniejszenia ryzyka w operacjach wysokotechnologicznych.

Oprócz tych konkretnych kategorii, Memorandum o Porozumieniu pozostawia otwarte drzwi dla dalszych umów o współpracy, zapewniając elastyczne ramy do dostosowywania partnerstwa zgodnie z szybkimi zmianami w globalnym sektorze kosmicznym.

Nawigacja satelitarna w centrum uwagi: KPS i LEO-PNT

Szczególnie istotnym obszarem, w którym partnerstwo ESA i KASA będzie się silnie manifestować, jest nawigacja satelitarna. Obie agencje mają rozległe i kosztowne interesy w tym segmencie, który jest podstawą nowoczesnej globalnej gospodarki i infrastruktury krytycznej.

KASA jest obecnie w trakcie opracowywania własnego regionalnego systemu nawigacji globalnej, znanego jako Koreański System Pozycjonowania (Korea Positioning System - KPS). KPS to ambitny projekt, który ma na celu zwiększenie regionalnej dokładności i niezawodności nawigacji, zwłaszcza na Półwyspie Koreańskim i w sąsiednich regionach. Chociaż system jest zorientowany regionalnie, jego złożoność technologiczna wymaga współpracy z uznanymi globalnymi graczami, takimi jak ESA, która zarządza europejskim systemem nawigacji satelitarnej Galileo.

Oczekuje się, że współpraca między obiema agencjami w misjach takich jak LEO-PNT (Low Earth Orbit - Positioning, Navigation, and Timing) radykalnie poprawi dokładność i stabilność nawigacji satelitarnej. Systemy LEO-PNT wykorzystują satelity na niskiej orbicie okołoziemskiej (LEO) zamiast tradycyjnej średniej orbity okołoziemskiej (MEO), oferując korzyści takie jak silniejszy sygnał, mniejsze opóźnienia i większą odporność na zakłócenia.

Dzięki partnerstwu w technologiach LEO-PNT, ESA i KASA nie tylko wzmocnią systemy KPS i Galileo, ale także poprawią wzajemne wzmocnienie i niezawodność sygnałów nawigacyjnych. Ta redundancja i precyzja są kluczowe dla nowej generacji pojazdów autonomicznych, zaawansowanych systemów transportowych, rolnictwa precyzyjnego oraz dla zastosowań wojskowych i bezpieczeństwa. Zapewnienie nieprzerwanego i dokładnego sygnału PNT stało się priorytetem bezpieczeństwa narodowego dla wszystkich krajów rozwiniętych, a ta współpraca jest przykładem tego, jak międzynarodowe partnerstwo może wzmocnić suwerenność i odporność technologiczną na poziomie globalnym.

Podsumowując, ustanowienie formalnego partnerstwa między ESA a KASA to nie tylko akt protokolarny, ale silny sygnał dla globalnej społeczności o przesunięciu środka ciężkości działań kosmicznych. Poprzez integrację najnowocześniejszych technologii monitorowania pogody kosmicznej (L4 i L5) oraz wzmocnienie krytycznej infrastruktury naziemnej, to partnerstwo ustanawia nowe standardy wydajności operacyjnej i głębi naukowej w pokojowym badaniu i wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej.

Ten wielki krok, sformalizowany zeszłej jesieni w Sydney, stanowi fundament dla głębszej współpracy, która w nadchodzących latach rozszerzy się na niemal wszystkie aspekty działalności kosmicznej, od lotów załogowych po walkę o czystsze i bardziej zrównoważone środowisko kosmiczne.