Europejski system nawigacji satelitarnej Galileo przygotowuje się do kolejnego ważnego kroku: w środę 17 grudnia 2025 r. o 06:01 czasu środkowoeuropejskiego z europejskiego portu kosmicznego w Gujanie Francuskiej planowane jest wystrzelenie dwóch nowych satelitów na rakiecie Ariane 6. Mowa o 14. operacyjnym wystrzeleniu dla programu Galileo i pierwszym locie tego systemu na nowej europejskiej rakiecie ciężkiej, przy czym satelity oznaczone jako SAT 33 i SAT 34 dodatkowo wzmocnią już istniejącą konstelację na średniej orbicie okołoziemskiej.

Satelity zostaną umieszczone na wysokości około 23 222 kilometrów nad powierzchnią Ziemi, gdzie dołączą do konstelacji ponad trzydziestu satelitów Galileo rozmieszczonych w trzech płaszczyznach orbitalnych. Ich kluczową rolą jest zwiększenie odporności i dostępności sygnału, zapewniając, że Galileo nadal może świadczyć nieprzerwane usługi pozycjonowania, nawigacji i synchronizacji czasu użytkownikom na całym świecie, 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu.

Dla europejskiego przemysłu kosmicznego to wystrzelenie ma podwójną symbolikę. Z jednej strony potwierdza się, że Ariane 6 jest gotowa przejąć rolę głównej europejskiej rakiety do ciężkich ładunków, a z drugiej strony pokazuje się, że Unia i jej partnerzy mogą własnymi środkami utrzymywać i rozwijać strategiczny system GNSS niezależny od amerykańskiego GPS, rosyjskiego GLONASS i chińskiego BeiDou.

Jak śledzić transmisję na żywo z wystrzelenia

Wystrzelenie Galileo na Ariane 6 będzie dostępne w transmisji na żywo dla widzów na całym świecie. Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) przygotowuje specjalny program z wejściami z centrów kontroli, krótkimi reportażami o przygotowaniu satelitów oraz wyjaśnieniami ekspertów, co dokładnie oglądamy podczas każdej fazy lotu.

Oficjalną transmisję można śledzić za pośrednictwem platformy ESA WebTV, która oferuje stream w wysokiej rozdzielczości z jednoczesnym komentarzem w języku angielskim. Dla szerszej publiczności będzie ona emitowana również na oficjalnym kanale YouTube ESA, gdzie możliwe jest włączenie automatycznych napisów i śledzenie dyskusji widzów na czacie. Dzięki temu wystrzelenie z Gujany Francuskiej będzie dostępne na prawie każdym smartfonie, tablecie lub komputerze.

Według zapowiedzianego harmonogramu, transmisja rozpoczyna się o 05:35 czasu środkowoeuropejskiego, a więc nieco mniej niż pół godziny przed startem. W tej części wstępnej widzowie zobaczą ostatnie kontrole rakiety na wyrzutni, krótkie animacje wyjaśniające koncepcję systemu Galileo oraz wypowiedzi przedstawicieli Komisji Europejskiej, ESA i agencji EUSPA odpowiedzialnej za usługi operacyjne systemu.

Harmonogram lotu Ariane 6 dla misji Galileo L14

Sam profil lotu Ariane 6 podczas misji Galileo L14 jest starannie zaplanowany, aby dwa statki kosmiczne bezpiecznie i precyzyjnie umieścić na orbicie docelowej. Wszystkie podane dane czasowe odnoszą się do czasu środkowoeuropejskiego (CET):

• 05:35 – początek oficjalnej transmisji telewizyjnej i programu wstępnego


• 06:01 – start rakiety Ariane 6 z wyrzutni w Kourou


• 06:04 – oddzielenie pomocniczych rakiet dodatkowych (boosterów), które zapewniają większość ciągu zaraz po starcie


• 06:06 – oddzielenie ochronnej osłony aerodynamicznej (owiewki) po wyjściu z najgęstszych warstw atmosfery


• 06:09 – wyłączenie i oddzielenie głównego stopnia rakiety


• 06:10 – 06:21 – pierwsze odpalenie silnika Vinci w górnym stopniu Ariane 6 i wejście na orbitę transferową


• 09:40 – 09:42 – drugie, krótsze odpalenie silnika Vinci w celu precyzyjnego dostrojenia orbity przed oddzieleniem satelitów


• 09:57 – oddzielenie satelitów SAT 33 i SAT 34 nad Ziemią


• 10:40 – 10:50 – potwierdzenie statusu satelitów i oficjalne ogłoszenie udanego wystrzelenia

Po zakończeniu tej nominalnej sekwencji lotu, ustalono, że górny stopień rakiety zostanie przemieszczony na tzw. „orbitę cmentarną”, stabilną trajektorię na większej wysokości niż orbity operacyjne satelitów nawigacyjnych. W ten sposób minimalizuje się ryzyko kolizji z satelitami świadczącymi usługi i zmniejsza ilość śmieci kosmicznych w gęsto zaludnionych warstwach orbitalnych.

Bezpośrednio po zakończeniu transmisji z Kourou planowane jest również specjalne wydarzenie w Brukseli, które organizuje Komisja Europejska. Tam zostanie przeanalizowany przebieg misji, wyjaśnione pierwsze dane techniczne o wydajności rakiety i satelitów oraz podkreślone znaczenie polityczne i przemysłowe tego wystrzelenia dla europejskiej autonomii w kosmosie.

Dlaczego satelity SAT 33 i SAT 34 są ważne dla Galileo

SAT 33 i SAT 34 należą do pierwszej generacji satelitów Galileo. Chociaż często mówi się o „nowych satelitach”, ich główną rolą nie jest rozszerzenie systemu, lecz wzmocnienie jego odporności. Konstelacja jest w podstawowej konfiguracji pomyślana z 24 aktywnymi satelitami i dodatkowymi rezerwami, które można włączyć, jeśli dojdzie do problemów technicznych, planowanej konserwacji lub końca żywotności poszczególnych statków.

Ponieważ niektóre satelity z wcześniejszych serii po ponad dekadzie na orbicie wykonały już swoją planowaną misję, nowa para satelitów zapewnia, że użytkownicy nie odczują pogorszenia jakości usług. Dodając dodatkowe satelity rezerwowe do konstelacji, Galileo zachowuje bardzo gęste pokrycie nieba. W praktyce oznacza to, że w większości części świata w każdym momencie widoczna będzie wystarczająca liczba satelitów Galileo do precyzyjnego pozycjonowania, nawet w warunkach wysokich budynków, górskiego ukształtowania terenu lub złej pogody.

Jeszcze jednym ważnym zadaniem tych satelitów jest podniesienie ogólnej odporności systemu w kontekście bezpieczeństwa. Galileo, zwłaszcza w połączeniu z innymi systemami GNSS, staje się kluczową infrastrukturą dla sektorów krytycznych, takich jak energetyka, telekomunikacja, transakcje finansowe, transport lotniczy i morski oraz bezpieczeństwo publiczne. Dodatkowe satelity zmniejszają prawdopodobieństwo, że awaria jednego statku lub blokada sygnału na określonym obszarze spowodują szersze zakłócenia.

Galileo – najprecyzyjniejszy system nawigacji satelitarnej na świecie

Galileo jest w dokumentach europejskich opisywany jako strategiczny program Unii, a w analizach technicznych często podkreśla się, że jest to obecnie najprecyzyjniejszy globalny system nawigacji satelitarnej. Od wprowadzenia usługi otwartej w 2016 roku, Galileo stopniowo stał się standardowym elementem smartfonów, pojazdów i profesjonalnego sprzętu. Szacuje się, że ponad pięć miliardów smartfonów na całym świecie obsługuje Galileo, a wszystkie smartfony sprzedawane na jednolitym rynku UE muszą być kompatybilne z jego sygnałami.

Dla przeciętnego użytkownika oznacza to szybsze łapanie pozycji i stabilniejszy sygnał w kanionach miejskich, gdzie sygnały satelitarne często odbijają się od fasad. W połączeniu z GPS i innymi systemami, Galileo przyczynia się do tego, że aplikacje nawigacyjne dokładniej pokazują, na którym pasie się znajdujesz, w którą ulicę trzeba skręcić, oraz że precyzyjniej mierzą odległość dla sportu i rekreacji.

W przemyśle i sektorze publicznym Galileo odgrywa jeszcze ważniejszą rolę. W transporcie kolejowym pomaga w rozwoju systemów nadzoru pociągów opartych na pozycjonowaniu satelitarnym, w żegludze zwiększa bezpieczeństwo nawigacji, a w rolnictwie umożliwia precyzyjne stosowanie nawozów i pestycydów przy zmniejszeniu kosztów i wpływu na środowisko. Instytucje finansowe używają Galileo do precyzyjnej synchronizacji czasu, kluczowej dla handlu wysokiej częstotliwości, a system poszukiwania i ratownictwa zintegrowany z Galileo umożliwia szybsze lokalizowanie aktywowanych urządzeń sygnalizacyjnych w sytuacjach awaryjnych.

Ważne jest również, że Galileo stopniowo wprowadza zaawansowane usługi, takie jak korekcja sygnału o wysokiej precyzji i uwierzytelnianie kryptograficzne, które w przyszłości dodatkowo utrudnią fałszowanie sygnału (spoofing) i zwiększą bezpieczeństwo pojazdów autonomicznych, dronów i infrastruktury krytycznej.

Od pierwszego sygnału do pełnej służby operacyjnej: co następuje po wystrzeleniu

Z dotarciem na orbitę docelową misja satelitów SAT 33 i SAT 34 dopiero się rozpoczyna. Po oddzieleniu od rakiety, statki wchodzą w fazę wczesnych operacji orbitalnych (Early Orbit Phase – EOP), którą kieruje unijna agencja ds. programu kosmicznego EUSPA we współpracy z ESA i partnerami przemysłowymi. W tej fazie zespoły ekspertów monitorują pracę satelitów z centrów kontroli w Europie, sprawdzając wszystkie kluczowe podsystemy – od zasilania i regulacji termicznej po anteny komunikacyjne i system napędowy.

Pierwszym krokiem jest nawiązanie stabilnego połączenia z satelitą i sprawdzenie, czy panele słoneczne są poprawnie otwarte oraz czy satelita otrzymuje wystarczającą ilość energii. Następnie następuje dostosowanie orientacji i, w razie potrzeby, precyzyjne dostrojenie orbity, aby satelita dokładnie zajął planowany slot orbitalny w jednej z trzech płaszczyzn Galileo. Równolegle nadzorowana jest temperatura, poziom promieniowania i praca systemów bezpieczeństwa.

Gdy potwierdzi się, że podstawowe funkcje są stabilne, przechodzi się do fazy testowania części ładunku użytkownika – anten nawigacyjnych i bardzo precyzyjnych zegarów atomowych, które są sercem satelitów GNSS. W ciągu kolejnych trzech do czterech miesięcy sprawdzana jest stabilność częstotliwości zegarów, dokładność emitowanych sygnałów, kompatybilność z istniejącą konstelacją i jakość odbioru w sieci stacji referencyjnych na ziemi.

Dopiero po zakończeniu tych szczegółowych kontroli satelity są oficjalnie włączane do usługi operacyjnej. Wtedy EUSPA aktualizuje dane o konstelacji i ogłasza, że SAT 33 i SAT 34 są gotowe przyczynić się do pozycjonowania, nawigacji i synchronizacji czasu użytkowników na całym świecie. Dla użytkowników końcowych ten moment mija niemal niezauważalnie, ale w tle oznacza to kolejną warstwę sieci bezpieczeństwa nad naszą planetą.

Podział ról: Komisja Europejska, ESA i EUSPA

Galileo to typowy przykład złożonego projektu europejskiego, w którym biorą udział instytucje polityczne, agencje kosmiczne i partnerzy przemysłowi. Komisja Europejska w imieniu Unii Europejskiej zarządza i finansuje program jako jeden z kluczowych elementów szerszego portfela kosmicznego UE. Komisja definiuje cele strategiczne, przyjmuje regulacje i zapewnia, że system jest zgodny z politykami Unii, w tym aspektami bezpieczeństwa i obronności.

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) jest odpowiedzialna za aspekt techniczny: projektowanie i rozwój segmentu kosmicznego i naziemnego, zakup satelitów i rakiet, integrację i badania kwalifikacyjne. W przypadku misji Galileo L14, ESA koordynuje przygotowania z ArianeGroup i Arianespace jako głównymi partnerami przemysłowymi dla rakiety Ariane 6 oraz z producentem satelitów OHB.

EUSPA, unijna agencja ds. programu kosmicznego z siedzibą w Pradze, działa jako operacyjny i rynkowy „most” do użytkowników. Zarządza usługami Galileo, monitoruje potrzeby rynku, pracuje z przemysłem nad rozwojem nowych aplikacji oraz utrzymuje kontakt z użytkownikami poprzez centra usług. W fazie wczesnych operacji orbitalnych EUSPA przejmuje odpowiedzialność za nadzór operacyjny satelitów, ale także za informowanie opinii publicznej i użytkowników profesjonalnych o statusie systemu.

Ariane 6 – nowy kręgosłup europejskiego dostępu do kosmosu

Ariane 6 została pomyślana jako następczyni rakiety Ariane 5 i fundament przyszłej europejskiej autonomii w wynoszeniu ładunków w kosmos. Mowa o modułowej rakiecie ciężkiej, która może latać w konfiguracji z dwoma (A62) lub czterema (A64) rakietami dodatkowymi, w zależności od masy i celu misji. Dla misji Galileo L14 wybrano konfigurację z dwoma rakietami dodatkowymi P120C, która zapewnia wystarczający ciąg do wyniesienia rakiety i ładunku użytecznego na średnią orbitę.

Główny stopień Ariane 6 jest napędzany silnikiem kriogenicznym Vulcain 2.1, który wykorzystuje ciekły tlen i ciekły wodór jako paliwo napędowe. Rakiety dodatkowe P120C są pełne paliwa rakietowego i w pierwszych minutach lotu zapewniają większość ciągu potrzebnego do pokonania grawitacji ziemskiej. Po spełnieniu swojej roli oddzielają się i spadają do Oceanu Atlantyckiego, podczas gdy główny stopień kontynuuje wznoszenie do momentu oddzielenia.

Górny stopień jest wyposażony w silnik Vinci, również kriogeniczny i, co kluczowe, wielokrotnego odpalania. Właśnie możliwość ponownego odpalenia silnika umożliwia precyzyjne umieszczenie satelitów na orbicie docelowej, jak i późniejsze manewry, którymi górny stopień jest odprowadzany na bezpieczną orbitę cmentarną. Podczas misji Galileo L14 planowane są dwa odpalenia silnika Vinci – pierwsze zaraz po oddzieleniu głównego stopnia, a drugie po wielogodzinnym locie balistycznym.

Ariane 6 pomyślnie wykonała swój pierwszy, inauguracyjny start w lipcu 2024 roku, czym potwierdzono zdolność nowego systemu. Wystrzelenie z Galileo stanowi piątą misję tej rakiety i pierwszą, w której Ariane 6 niesie satelity kluczowej infrastruktury europejskiej. Tym samym dodatkowo utrwala się rola Ariane 6 jako głównego nośnika dla przyszłych misji Unii, w tym nie tylko satelitów nawigacyjnych, ale także meteorologicznych, komunikacyjnych i naukowych.

Co użytkownicy odczują po tym wystrzeleniu

Dla większości użytkowników nawigacji satelitarnej wystrzelenie dwóch nowych satelitów przejdzie bez dramatycznych zmian w codziennym korzystaniu z aplikacji. Nawigacja w samochodzie, aplikacje do wspólnych przejazdów, zegarki sportowe i drony będą nadal działać jak wcześniej. Jednak na poziomie niezawodności i odporności systemu, efekt będzie bardzo widoczny – zwłaszcza w dłuższej perspektywie.

Dodanie SAT 33 i SAT 34 oznacza, że Galileo będzie miał dodatkową rezerwę w przypadku awarii lub planowanego wyłączenia starszych satelitów. W sytuacjach, gdy część konstelacji zostanie tymczasowo wyłączona z powodu konserwacji lub problemów technicznych, nowe satelity pomogą utrzymać liczbę widocznych źródeł sygnału powyżej minimalnego progu potrzebnego do precyzyjnej i stabilnej usługi. Jest to szczególnie ważne w zastosowaniach krytycznych, takich jak nadzór ruchu lotniczego, systemy kolejowe lub koordynacja służb ratunkowych.

Dodatkowe satelity przyczynią się również do lepszej geometrii konstelacji, co może zmniejszyć błędy w pozycjonowaniu w poszczególnych obszarach świata. W połączeniu z innymi ulepszeniami, takimi jak zaawansowane usługi korekcyjne i uwierzytelnianie sygnału, użytkownicy długoterminowo skorzystają w postaci większej stabilności, precyzji i odporności rozwiązań nawigacyjnych.

Jednocześnie przygotowywana jest druga generacja satelitów Galileo, która stopniowo uzupełni i zastąpi pierwszą generację. Te satelity przyniosą bardziej cyfrowe ładunki, dodatkowe zegary atomowe, ulepszone anteny i możliwość bezpośredniej komunikacji między satelitami. Misja z Ariane 6 i satelitami SAT 33 i SAT 34 jest swoistym punktem przejściowym – utrzymuje się i wzmacnia pierwszą generację, podczas gdy powoli otwiera się przestrzeń dla wejścia drugiej.

Jak śledzić dalszy rozwój programu Galileo

Po misji Galileo L14 na orbitę pozostało jeszcze umieścić cztery satelity pierwszej generacji. I one, zgodnie z planami, zostaną wystrzelone rakietami Ariane 6, czym zamknie się rozdział rozwoju początkowej konstelacji i otworzy nowa faza wprowadzania drugiej generacji. Komisja Europejska i ESA podkreślają, że celem jest zapewnienie długoterminowej zrównoważoności systemu przynajmniej do połowy XXI wieku, przy stałych ulepszeniach technologicznych.

Wszyscy, którzy chcą szczegółowiej śledzić status konstelacji, mogą informować się za pośrednictwem stron Europejskiego Centrum Usług GNSS, gdzie publikowany jest stan każdego pojedynczego satelity, jak i planowane prace konserwacyjne. Dla szerszej publiczności i inżynierów rozwoju przydatny jest również portal UseGalileo.eu, który pokazuje listę urządzeń obsługujących Galileo, jak i przykłady zastosowania systemu w różnych sektorach.

Jeśli chodzi o samą misję, ESA i partnerzy będą publikować aktualizacje podczas wczesnych operacji orbitalnych – od pierwszego sygnału satelity, przez udane otwarcie paneli słonecznych, do zakończenia testowania sygnałów nawigacyjnych. Chociaż większość użytkowników nie będzie codziennie śledzić tych notatek technicznych, pokazują one wyraźnie, jak złożoną pracą jest budowa i utrzymanie globalnego systemu nawigacji, który dziś wydaje nam się oczywistą częścią cyfrowej codzienności.