W oczekiwaniu na jedno z najważniejszych przedsięwzięć kosmicznych tego roku, wszystkie oczy zwrócone są na Europejskie Centrum Kosmiczne w Kourou w Gujanie Francuskiej. Jutro, 13 sierpnia 2025 roku, dokładnie o godzinie 02:37 czasu środkowoeuropejskiego (czyli 12 sierpnia o 21:37 czasu lokalnego), potężna rakieta Ariane 6 rozpocznie swój lot, wynosząc na orbitę satelitę, który obiecuje zrewolucjonizować sposób, w jaki obserwujemy i rozumiemy pogodę, klimat i jakość powietrza na naszej planecie. Mowa o satelicie MetOp-SG-A1, pierwszym z nowej generacji europejskich satelitów meteorologicznych, który jednocześnie gości kluczowy instrument Copernicus Sentinel-5, rozpoczynając tym samym nową erę kompleksowego monitorowania Ziemi.

Ostatnie przygotowania do startu odbywają się w atmosferze chirurgicznej precyzji. Niedawno opublikowane nagrania poklatkowe z Kourou dają rzadki wgląd w złożoność i drobiazgowość tego procesu. Kamery zarejestrowały kluczowe fazy, od hermetycznego zamknięcia satelity w osłonie ochronnej rakiety Ariane 6, znanej jako "fairing", po jego staranne umieszczenie na szczycie wyrzutni. Każdy ruch, każda śruba i każda kontrola są częścią łańcucha działań zaprojektowanych w celu zapewnienia bezbłędnego rozpoczęcia misji, która będzie służyć ludzkości przez dziesięciolecia.

Nowa generacja dla dokładniejszych prognoz i głębszego zrozumienia klimatu

MetOp-SG-A1 to nie tylko kolejny satelita w serii; to zwiastun nowej ery w meteorologii i klimatologii. Jako pierwszy z serii trzech par satelitów drugiej generacji (MetOp-SG), ten satelita stanowi skok kwantowy w porównaniu do swoich poprzedników z pierwszej misji MetOp. Głównym celem misji jest zapewnienie nieprzerwanego dostarczania kluczowych danych z orbity polarnej przez następne dwa dziesięciolecia, ale to, co przynosi MetOp-SG, to radykalna poprawa dokładności i rozdzielczości obserwacji. W praktyce oznacza to, że służby meteorologiczne na całym świecie będą otrzymywać dane, które pozwolą na tworzenie znacznie bardziej wiarygodnych i szczegółowych prognoz pogody. Od przewidywania trajektorii huraganów z większą pewnością po precyzyjniejsze planowanie w rolnictwie i transporcie, wpływ tej misji będzie odczuwalny w codziennym życiu.

Oprócz ulepszenia istniejących technik pomiarowych, MetOp-SG-A1 wnosi również zupełnie nowe zdolności pomiarowe, które rozszerzą naukowy zasięg misji. Instrumenty na satelicie będą w stanie mierzyć wiatr nad oceanami, analizować skład atmosfery z niespotykaną dotąd precyzją i śledzić cykle wodne na Ziemi. Te dane są kluczowe dla lepszego zrozumienia zmian klimatycznych, walidacji modeli klimatycznych i monitorowania globalnych trendów, które kształtują przyszłość naszej planety.

Dwa typy satelitów dla pełnego obrazu

Program MetOp-SG opiera się na innowacyjnej koncepcji, która obejmuje dwa różne typy satelitów, oznaczone jako satelity „A” i „B”, które będą wystrzeliwane w parach. MetOp-SG-A1, który właśnie przygotowuje się do startu, jest pierwszym satelitą typu „A”. Satelity te są głównie wyposażone w instrumenty do sondowania atmosfery w spektrum widzialnym, podczerwonym i mikrofalowym oraz instrumenty do obrazowania chmur i powierzchni Ziemi. Ich głównym zadaniem jest tworzenie szczegółowych trójwymiarowych profili temperatury i wilgotności atmosfery, co stanowi podstawę nowoczesnych numerycznych prognoz pogody.

Z drugiej strony, satelity typu „B”, których start planowany jest w przyszłości, będą przenosić inny zestaw instrumentów, skupionych głównie na obrazowaniu mikrofalowym o wysokiej rozdzielczości. Instrumenty te pozwolą na precyzyjny pomiar lodu morskiego, wilgotności gleby, prędkości wiatru nad oceanem i innych kluczowych parametrów. Połączenie danych z satelitów „A” i „B” zapewni naukowcom i prognostykom najpełniejszy jak dotąd obraz systemu ziemskiego, umożliwiając im łączenie różnych procesów i tworzenie znacznie bardziej zaawansowanych modeli.

Copernicus Sentinel-5: czujne oko nad naszą atmosferą

Jednym z najważniejszych komponentów satelity MetOp-SG-A1 jest instrument Sentinel-5, kluczowy element europejskiego programu obserwacji Ziemi Copernicus. Podczas gdy MetOp zajmuje się głównie pogodą i klimatem, Sentinel-5 ma specyficzne i kluczowe zadanie: codzienne globalne monitorowanie jakości powietrza. Ten zaawansowany spektrometr będzie mierzył stężenia całej gamy śladowych gazów atmosferycznych i zanieczyszczeń, w tym ozonu, dwutlenku azotu (NO₂), dwutlenku siarki (SO₂), tlenku węgla (CO), metanu (CH₄) i formaldehydu.

Dane, które będzie zbierał Sentinel-5, mają nieocenione znaczenie dla ochrony zdrowia publicznego, ponieważ umożliwią precyzyjne monitorowanie źródeł zanieczyszczeń, rozprzestrzeniania się zanieczyszczonych mas powietrza oraz skuteczności środków ograniczających emisje. Naukowcy będą mogli śledzić popiół wulkaniczny, który może zagrażać ruchowi lotniczemu, wykrywać awarie przemysłowe i analizować długoterminowe trendy w składzie atmosfery związane ze zmianami klimatu. Ponadto misja będzie monitorować również aerozole – drobne cząstki w powietrzu – oraz poziom promieniowania ultrafioletowego docierającego do powierzchni Ziemi, dostarczając ważnych informacji do prognoz indeksu UV i ostrzeżeń dla ludności.

Ariane 6: Gwarant europejskiej niezależności w kosmosie

Wystrzelenie satelity MetOp-SG-A1 to jednocześnie ważny moment dla rakiety Ariane 6. Ten nowy ciężki system nośny, opracowany pod auspicjami Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), stanowi przyszłość europejskiego dostępu do kosmosu. Zaprojektowana tak, aby była bardziej wszechstronna i opłacalna niż jej poprzedniczka, Ariane 5, rakieta Ariane 6 jest kluczowa dla zapewnienia europejskiej autonomii w umieszczaniu strategicznych satelitów na orbicie, czy to w przypadku misji telekomunikacyjnych, nawigacyjnych, naukowych, czy, jak w tym przypadku, meteorologicznych. Jej zdolność do osiągania różnych orbit i przenoszenia różnych ładunków czyni ją kamieniem węgielnym europejskich ambicji kosmicznych na nadchodzące dziesięciolecia. Start z Gujany Francuskiej, ze względu na bliskość równika, zapewnia dodatkową efektywność energetyczną, pozwalając rakiecie na wyniesienie cięższego ładunku na orbitę.

Jutrzejszy start to zatem nie tylko początek misji naukowej, ale także potwierdzenie udanej współpracy między kluczowymi organizacjami europejskimi. Rozwój satelity był prowadzony przez ESA, podczas gdy operacyjne zarządzanie misją i dystrybucję danych będzie prowadzić EUMETSAT (Europejska Organizacja Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych), a wszystko to odbywa się pod szerszym parasolem programu Copernicus Unii Europejskiej. Razem uruchamiają system, który pomoże nam lepiej przygotować się na zjawiska pogodowe, dostosować się do zmian klimatycznych i oddychać czystszym powietrzem.