Zjawisko znane jako "iluzja wystarczalności informacji" jest jednym z kluczowych czynników wpływających na podejmowanie decyzji, zwłaszcza gdy informacje są ograniczone lub niepełne. To zjawisko sugeruje, że ludzie często wierzą, iż mają wystarczająco dużo danych do podejmowania właściwych decyzji, nawet gdy jest jasne, że brakuje im ważnych informacji. Badacze odkryli, że im mniejsza ilość informacji, którą ludzie posiadają, tym pewniej czują się w swoich decyzjach, co może prowadzić do błędnych wniosków i niewłaściwych wyborów.

Angus Fletcher z Uniwersytetu Stanowego Ohio, jeden z wiodących badaczy tego badania, zauważył, że to zjawisko często występuje w sytuacjach, w których ludzie nie są świadomi, że brakuje im kluczowych danych. W takich sytuacjach polegają na swoich uczuciach pewności i dochodzą do wniosku, że mają wszystkie niezbędne informacje, mimo że ich wiedza jest ograniczona. Fletcher, razem z kolegami, przeprowadził badanie z udziałem 1,261 uczestników, którzy zostali podzieleni na trzy grupy. Każda grupa czytała artykuł o fikcyjnej szkole, która borykała się z problemem niedoboru wody. Pierwsza grupa czytała argumenty za połączeniem szkoły z inną szkołą, druga czytała argumenty przeciwko połączeniu, a grupa kontrolna otrzymała informacje z obu stron historii.

Co ciekawe, uczestnicy, którzy przeczytali tylko jedną stronę historii, byli bardziej pewni swoich decyzji niż ci, którzy otrzymali obie strony. Badanie wykazało, że ci uczestnicy wierzyli, iż mają wystarczająco dużo danych, aby podjąć poinformowaną decyzję, mimo że brakowało im połowy argumentów. To zjawisko określa się jako "iluzję wystarczalności informacji", a charakteryzuje się tym, że mózg automatycznie dochodzi do wniosku, że dostępne dane są wystarczające do podejmowania właściwych decyzji.

Na przykład, w kontekście tego badania, większość uczestników, którzy otrzymali jedynie częściowe informacje, była skłonna wierzyć, że większość innych ludzi podjęłaby taką samą decyzję jak oni. Fletcher podkreślił, że jednym z najważniejszych aspektów tej iluzji jest przekonanie, że dostępne informacje są adekwatne, niezależnie od tego, jak bardzo są ograniczone w rzeczywistości. Ta pewność wynika z ludzkiej tendencji do polegania na tym, co jest im znane, zamiast kwestionować możliwość istnienia dodatkowych informacji, które mogłyby zmienić ich perspektywę.

Ostatecznie badacze doszli do wniosku, że jednym z najskuteczniejszych sposobów walki z tą iluzją jest zadawanie pytań: "Czy brakuje mi jakichkolwiek informacji, które mogłyby mi pomóc lepiej zrozumieć sytuację?" Ta strategia pomaga ludziom unikać podejmowania pochopnych wniosków i pozwala im spojrzeć na sytuację z szerszej perspektywy.

Oprócz wyjaśniania zjawiska iluzji wystarczalności informacji, naukowcy wskazali również na związek tego zjawiska z "naiwnym realizmem", koncepcją, która implikuje wiarę, że subiektywne rozumienie sytuacji jest obiektywną prawdą. Badania na temat naiwnego realizmu często koncentrują się na różnych percepcjach tego samego wydarzenia, podczas gdy iluzja wystarczalności informacji pokazuje, że nawet gdy ludzie dzielą tę samą perspektywę, może ona być wadliwa, jeśli nie są narażeni na wszystkie istotne informacje.

W badaniu odkryto również, że niektórzy uczestnicy, po przeczytaniu przeciwnych argumentów, byli gotowi zmienić swoje zdanie. Jednak w przypadku ideologicznie uwarunkowanych postaw ludzie są skłonni odrzucać nowe informacje, które nie pasują do ich wcześniejszych przekonań. Na przykład w badaniu dotyczącym kary śmierci uczestnicy mieli znacznie mniejsze prawdopodobieństwo zmiany swojego zdania, nawet gdy byli konfrontowani z nowymi danymi.

Na podstawie tych odkryć Fletcher zaleca, aby w każdej dyskusji lub nieporozumieniu najpierw zapytać siebie: "Czy znam wszystkie istotne informacje?" Takie podejście może pomóc uniknąć niepotrzebnych konfliktów i umożliwić skuteczniejszą komunikację między osobami o różnych perspektywach. Badanie podkreśla znaczenie przemyślanego podejścia do informacji i podejmowania decyzji oraz zachęca ludzi do aktywnego poszukiwania wszystkich dostępnych danych, zanim sformułują solidne opinie lub podejmą ważne decyzje.

Badania zespołu Fletchera dodatkowo podkreślają znaczenie krytycznego podejścia do informacji, zwłaszcza w świecie, w którym ludzie często są narażeni na jednostronne lub niepełne informacje. To zjawisko szczególnie ujawnia się w codziennych sytuacjach, ale także w szerszym kontekście społecznym, gdzie często jesteśmy świadkami niezgodności z powodu różnych lub niepełnych informacji.

Źródło: Uniwersytet Stanowy Ohio