Europejski system nawigacji satelitarnej Galileo zyskał nowy impuls 17 grudnia 2025 r., kiedy dwa satelity pierwszej generacji – SAT 33 i SAT 34 – wystartowały z europejskiego portu kosmicznego w Kourou (Gujana Francuska) na rakiecie Ariane 6. Misja ta oznaczała 14. operacyjne wystrzelenie satelitów dla konstelacji Galileo, a jednocześnie pierwszy raz, gdy Galileo został wyniesiony na orbitę przez Ariane 6, europejską „ciężką” rakietę nośną, pomyślaną jako podpora samodzielnego dostępu do kosmosu.

Według oficjalnego raportu Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), start nastąpił o 06:01 czasu środkowoeuropejskiego (CET). Satelity oddzieliły się od rakiety nośnej po locie trwającym nieco mniej niż cztery godziny, a o 10:51 CET misję ogłoszono sukcesem: nawiązano sygnał oraz potwierdzono, że oba satelity są w dobrym stanie i że ich panele słoneczne otworzyły się poprawnie. W dniach po starcie nastąpią wczesne operacje i testy na orbicie, zanim satelity staną się częścią operacyjnej floty, która codziennie obsługuje użytkowników.

Na jakiej orbicie będą pracować SAT 33 i SAT 34

Nowe satelity dołączą do Galileo na średniej orbicie okołoziemskiej (MEO), na wysokości około 23 222 kilometrów. To obszar, w którym działają globalne systemy nawigacyjne: wystarczająco wysoko, aby umożliwić szerokie pokrycie i stabilną geometrię sygnału, a wystarczająco blisko, aby sygnał mógł być wykorzystywany również na urządzeniach masowych z małą anteną, takich jak smartfony.

Satelity są obecnie w fazie wczesnych operacji i testów „in-orbit”. Na tym etapie inżynierowie sprawdzają kluczowe podsystemy, telemetrię i zasilanie, potwierdzają stabilność platformy i otwarcie struktur oraz testują funkcjonalność ładunku nawigacyjnego, zanim satelita otrzyma rolę operacyjną. ESA podaje, że po zakończeniu tej fazy oczekuje się, iż Galileo w ciągu około trzech miesięcy będzie mieć 29 aktywnych satelitów, co zwiększa dostępność i niezawodność usługi.

Dlaczego „nadmiarowa przepustowość” jest ważna dla nawigacji i czasu

Konstelacje nawigacyjne nie są ustawione jako kruchy łańcuch, w którym jedno ogniwo decyduje o dostępności usługi, ale jako sieć z planowanymi rezerwami. Dodatkowe satelity zwiększają odporność: system może utrzymać jakość sygnału i zasięg nawet w przypadku awarii, tymczasowych przerw lub planowanych wymian. W praktyce jest to sposób na utrzymanie usługi 24/7, na której polegają zarówno obywatele, jak i przemysł.

Galileo jest ważny nie tylko dla pozycjonowania. Systemy satelitarne zapewniają również precyzyjny czas – fundament synchronizacji w telekomunikacji, energetyce, usługach finansowych i różnych formach zarządzania ruchem. W świecie, w którym coraz więcej procesów zależy od dokładnych znaczników czasu i stabilnego sygnału, odporność infrastruktury zyskuje nową wagę: przerwy nie są mierzone tylko tym, „czy działa nawigacja w samochodzie”, ale tym, jak funkcjonują systemy zależne od synchronizacji sieci, dystrybucji energii, rozliczania transakcji czy procedur bezpieczeństwa w transporcie.

Pierwszy Galileo na Ariane 6: symbolika i wartość praktyczna

Ten start jest punktem zwrotnym także dla Ariane 6: mowa o piątym locie tej rakiety nośnej oraz o pierwszej misji Galileo na nowej rakiecie. ESA podkreśla, że konfiguracja Ariane 6 z dwoma dopalaczami bocznymi (Ariane 62) została zaprojektowana właśnie z myślą o Galileo, co jest ważne, ponieważ program wymaga stabilnego i przewidywalnego rytmu uzupełniania i odnowy konstelacji.

W oficjalnych oświadczeniach po misji podkreślono szerszy obraz europejskiej autonomii. W ESA zaznaczają, że rok 2025 oznacza trzy dekady europejskich programów nawigacyjnych, a udany lot dwóch nowych satelitów opisują jako potwierdzenie zdolności przemysłowej Europy do projektowania, budowania, wystrzeliwania i zarządzania krytyczną infrastrukturą kosmiczną. Szczególnie podkreśla się również ciągłość współpracy z Arianespace, która trwa jeszcze od wczesnych faz demonstracyjnych Galileo.

Misja stanowi również „most” do starszej generacji rakiet nośnych: ESA przypomina, że Ariane 5 w trzech misjach umieściła na orbicie łącznie dwanaście satelitów Galileo. Dziś ta rola przechodzi na Ariane 6, a celem jest, aby nowa rakieta stała się referencyjną rakietą dla przyszłych startów Galileo.

Co Galileo oznacza dla użytkowników: od smartfonów po sektory o wysokich wymaganiach

Galileo to globalny system nawigacji satelitarnej Unii Europejskiej i często jest opisywany jako europejski odpowiednik amerykańskiego GPS. Otwarte usługi są dostępne od 2016 roku, a system opiera się na masowej bazie użytkowników: ESA podaje, że Galileo obsługuje ponad pięć miliardów użytkowników smartfonów na całym świecie. Według ESA wszystkie smartfony sprzedawane na jednolitym rynku europejskim gwarantowanie obsługują Galileo, co jest ważną częścią standaryzacji i niezawodności usług lokalizacyjnych.

Sygnał jest wykorzystywany w szeregu sektorów: transport kolejowy i morski, rolnictwo, usługi finansowe zależne od precyzyjnego czasu, a także działania poszukiwawczo-ratownicze. Właśnie dlatego w instytucjach europejskich Galileo jest postrzegany jako infrastruktura, która „działa w tle” – niezauważalna, gdy wszystko jest w porządku, ale decydująca, gdy prędkość i precyzja informacji są krytyczne.

High Accuracy Service: kiedy centymetry są decydujące

Jednym z ważnych kroków naprzód w ostatnich latach jest usługa Galileo High Accuracy Service (HAS), operacyjna od 2023 roku. Mowa o usłudze przeznaczonej dla odbiorników z odpowiednim wyposażeniem, która umożliwia precyzję poziomą do 20 centymetrów oraz pionową do 40 centymetrów. Tym samym Galileo wychodzi poza ramy „standardowej” nawigacji i wchodzi głębiej w zastosowania profesjonalne: rolnictwo precyzyjne, działania geodezyjne i kartograficzne, zaawansowana logistyka, systemy zautomatyzowane i inne scenariusze, w których małe przesunięcia oznaczają większą efektywność, mniejsze zużycie zasobów lub bezpieczniejsze wykonywanie procesów.

HAS opiera się na dodatkowej warstwie korekcji (na zasadzie Precise Point Positioning), a informacje są dystrybuowane zarówno przez sygnał Galileo, jak i drogą naziemną (przez internet). Dla rynku oznacza to, że wokół konstelacji można budować usługi o wyższej wartości dodanej, z europejskim systemem jako fundamentem.

Kto co robi: Komisja, ESA i EUSPA

Galileo to program Unii Europejskiej: zarządza nim i finansuje go Komisja Europejska. ESA jest odpowiedzialna za projektowanie, rozwój i kwalifikację segmentu kosmicznego i naziemnego oraz za zakup startów. Agencja UE ds. Programu Kosmicznego (EUSPA) działa jako dostawca usług: monitoruje potrzeby rynku i użytkowników, dba o wprowadzanie satelitów do użytku operacyjnego oraz nadzoruje, jak usługi są dostarczane i ulepszane. Taki podział odpowiedzialności łączy infrastrukturę publiczną, produkcję przemysłową i zastosowanie rynkowe.

W tej misji satelity wykonał partner przemysłowy OHB, a operację startu przeprowadziło Arianespace. ESA podaje, że w planach są jeszcze dwie misje w bliskiej przyszłości, przy czym każda wyniesie po dwa satelity Galileo pierwszej generacji, co przybliża ukończenie floty pierwszej generacji. Równolegle przygotowywany jest Galileo Second Generation: satelity nowej generacji powinny przynieść jeszcze bardziej odporne i niezawodne usługi pozycjonowania, nawigacji i czasu, a przy tym zintegrować się z istniejącą flotą bez przerw w dostępności serwisu.

Jak działa Ariane 6: trzy człony i „dwa odpalenia” dla orbity docelowej

Ariane 6 została pomyślana jako modułowa i wszechstronna rakieta nośna, która może pokrywać różne typy misji – od niskich orbit po głębszy kosmos. W konfiguracji użytej dla Galileo (Ariane 62) rakieta ma dwa dopalacze boczne, stopień główny i stopień górny. W pierwszej fazie lotu główny ciąg zapewniają dopalacze boczne P120C, podczas gdy stopień główny pracuje na silniku Vulcain 2.1 (ciekły tlen i ciekły wodór).

Za końcowe manewry i osiągnięcie wymaganej orbity odpowiada stopień górny z silnikiem Vinci o możliwości ponownego zapłonu, również napędzanym ciekłym tlenem i wodorem. ESA podaje, że w tej misji stopień górny zaplanowano na dwa odpalenia, aby osiągnąć orbitę docelową dla satelitów Galileo. Po oddzieleniu satelitów stopień górny Ariane 6 przechodzi na stabilną orbitę „cmentarną”, oddaloną od satelitów operacyjnych – krok ten zmniejsza ryzyko powstawania śmieci kosmicznych w najbardziej zatłoczonych strefach orbitalnych.

Więcej informacji dostępnych jest na oficjalnych stronach: ESA – raport ze startu 17.12.2025, ESA – kontekst misji Galileo L14, EUSPA – Galileo Launch 14 i Europejskie Centrum Serwisowe GNSS – High Accuracy Service (HAS).