Dwunasta rocznica przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii Europejskiej (UE), obchodzona 1 lipca 2025 roku, jest okazją do podsumowania znaczącego wkładu Instytutu Ruđera Boškovicia (IRB) w chorwacką naukę i pozycjonowanie kraju w europejskim obszarze badawczym. Od samego początku uczestnictwa Chorwacji w programach badawczo-rozwojowych UE, IRB stał się niekwestionowanym liderem, pomyślnie realizując liczne projekty, które nie tylko podniosły poziom doskonałości naukowej w Chorwacji, ale także wzmocniły jej rolę w międzynarodowych kręgach naukowych.

Ciągły wzrost i wiodąca rola w projektach UE

Droga IRB rozpoczęła się na długo przed pełnym członkostwem Chorwacji w UE. Już w ramach Szóstego i Siódmego Programu Ramowego w zakresie Badań i Rozwoju Technologicznego, rozpoczętych w 2007 roku, IRB aktywnie wykorzystywał status kraju stowarzyszonego. Naukowcy Instytutu w tym okresie zabezpieczyli 33 projekty o łącznej wartości 14,7 miliona euro, kładąc podwaliny pod przyszłe sukcesy. Wejście Chorwacji do UE w 2013 roku otworzyło nowe rozdziały i umożliwiło Instytutowi pełną integrację z europejskimi programami badawczymi.

Ten rozmach kontynuowano w programie Horyzont 2020, który trwał od 2014 do 2020 roku. W tym programie IRB zrealizował imponujące 38 projektów o wartości 16,2 miliona euro, pozycjonując się jako najbardziej udana instytucja naukowa w Chorwacji pod względem pozyskiwania środków. Od końca 2021 roku, w ramach aktualnego programu Horyzont Europa, IRB odnotowuje już 31 zakontraktowanych projektów o łącznej wartości 11,2 miliona euro, co potwierdza ciągły trend wzrostu i sukcesu. Dane te wyraźnie pokazują, że IRB jest kluczowym aktorem w europejskim obszarze badawczym, przyczyniając się do rozwoju nauki i innowacji na poziomie całej Unii Europejskiej.

Dyrektor IRB, dr. sc. David M. Smith, podkreśla znaczenie tych osiągnięć: "Wyniki osiągane przez naszych naukowców są odzwierciedleniem ich oddanej pracy, wyjątkowego zaangażowania w doskonałość i zdolności do szybkiego dostosowania się do najnowszych wyzwań naukowych. Niewątpliwie pokazują one, że Chorwacja dysponuje wybitnymi naukowcami i znaczącym potencjałem. Naszym zadaniem jest zapewnienie im optymalnych warunków pracy, aby mogli kontynuować takie wybitne wkłady."

Naukowe „Oscary” w rękach chorwackich naukowczyń

Jednym z najbardziej prestiżowych wskaźników doskonałości naukowej są projekty finansowane przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERC). Projekty te często nazywane są „naukowymi Oscarami” ze względu na ich wyjątkową konkurencyjność – tylko od 8 do 13 procent zgłoszonych projektów otrzymuje wsparcie finansowe. W Chorwacji do tej pory opracowano łącznie 11 projektów ERC, a IRB może pochwalić się czterema takimi „Oscarami”, co jest wyjątkowym sukcesem.

Wśród laureatek tych prestiżowych projektów wyróżnia się prof. dr. sc. Iva Tolić, która dwukrotnie zdobyła dotacje ERC. Jej pionierskie badania koncentrują się na mechanizmach powstawania błędów podczas podziału chromosomów i ich wpływu na podział komórek. Badania te mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia rozwoju zarodka, powstawania różnych typów raka oraz reakcji tkanek na interwencje terapeutyczne. Prof. dr. sc. Ana-Sunčana Smith w 2015 roku wprowadziła projekt ERC do IRB, poświęcony badaniom błon biologicznych w celu usprawnienia rozwoju nowych leków i terapii.

Niedawno do tych odnoszących sukcesy naukowczyń dołączyła dr. sc. Jelena Bujan. Dzięki projektowi ERC o wartości 1,5 miliona euro, dr Bujan poświęci się badaniu odporności mrówek na ekstremalne temperatury spowodowane zmianami klimatycznymi. Do swoich badań wykorzysta wyspy adriatyckie jako naturalne laboratoria, co otwiera nowe perspektywy w rozumieniu adaptacji żywych organizmów do zmian w środowisku.

Wysokiej jakości zakwaterowanie dla uczestników i odwiedzających Instytut Ruđera Boškovicia jest dostępne poprzez rezerwację zakwaterowania w Zagrzebiu. Zagrzeb, jako dynamiczne miasto, oferuje liczne możliwości zakwaterowania, od hoteli po apartamenty, czyniąc pobyt przyjemnym i praktycznym dla wszystkich, którzy przyjeżdżają do stolicy Chorwacji z powodów naukowych, biznesowych lub turystycznych. Zróżnicowana oferta zakwaterowania w Zagrzebiu zapewnia, że każdy znajdzie coś dla siebie, niezależnie od gustu i budżetu, czy to luksusowy hotel, czy wygodny apartament blisko centrum miasta.

Programy mobilności i usprawnienie wymiany wiedzy

Kluczowym elementem sukcesu naukowego jest wymiana wiedzy i mobilność badaczy. W tym kontekście Akcje Marii Skłodowskiej-Curie (program MSCA) stanowią nieoceniony program UE, który finansuje mobilność i doskonalenie badaczy. IRB jest niezwykle aktywny w programie MSCA, z kilkunastoma pomyślnie zrealizowanymi projektami w ramach Horyzontu 2020.

Poprzez projekty MSCA Instytut przyciągnął wielu utalentowanych młodych naukowców z całej Europy, a jednocześnie krajowi pracownicy mieli okazję wyjeżdżać na szkolenia do wiodących europejskich laboratoriów. Jednym z godnych uwagi przykładów jest projekt MSCA Molecular Quantum Simulations (MOQS), do którego IRB dołączyło w 2019 roku jako część konsorcjum sześciu instytucji i trzech firm z całej Europy. Projekt ten umożliwił między innymi doktorantowi z Włoch przyjazd do IRB i pracę pod kierunkiem dr. sc. Fabia Franchiniego. Komisja Europejska podkreśliła tę współpracę jako „historię sukcesu MSCA” w krajach takich jak Chorwacja, podkreślając znaczenie międzynarodowej współpracy i mobilności dla postępu naukowego.

Od nowych materiałów do energii fuzyjnej: wizjonerskie projekty IRB

Wkład IRB jest widoczny także w obszarach, które do niedawna wydawały się daleką fantastyką naukową, takich jak fuzja jądrowa i komunikacja kwantowa. Dzięki inicjatywie IRB i zaangażowaniu dr. sc. Tončiego Tadića, Chorwacja stała się pełnoprawnym członkiem konsorcjum EUROfusion. Jest to największe na świecie stowarzyszenie zajmujące się badaniami nad fuzją, zrzeszające 27 krajów we wspólnym celu budowy eksperymentalnego reaktora ITER we Francji, który obiecuje nieograniczone źródło czystej energii. Ważny jest również projekt IFMIF-DONES, w którym dr Tadić i jego zespół koordynują prace nad testowaniem nowych materiałów odpornych na promieniowanie i ekstremalne temperatury. Dzięki temu projektowi Chorwacja pozycjonuje się jako kluczowy gracz w przygotowaniu gruntu pod przyszłe reaktory i elektrownie fuzyjne. DONES jest drugim co do ważności urządzeniem w dużym międzynarodowym projekcie energii fuzyjnej, zaraz po ITER, i warto zauważyć, że jest to także pierwszy projekt ESFRI, w którym Chorwacja odgrywa kluczową rolę.

Jeśli chodzi o zaawansowane materiały, oprócz projektów fuzyjnych, warto podkreślić również projekty takie jak ReMADE@ARI, prowadzony przez dr. sc. Zdravka Siketića, oraz projekt Micro4Nano, pod kierownictwem dr. sc. Ivora Lončarića. W ramach tych projektów naukowcy IRB badają materiały rozkładalne i nadające się do recyklingu oraz rozwijają nanotechnologię z potencjalnym zastosowaniem w medycynie i przemyśle. Szczególnie interesujące jest to, że nacisk kładzie się na tworzenie materiałów, które są nie tylko przyjazne dla środowiska, ale także funkcjonalnie przewyższają istniejące rozwiązania, otwierając drogę do nowych innowacji w przemyśle i ochronie środowiska.

Agenda cyfrowa i zielona: Komunikacja kwantowa, blockchain i sztuczna inteligencja

W kontekście galopującego rozwoju nowych technologii, cyfryzacja i bezpieczeństwo danych odgrywają coraz ważniejszą rolę. IRB również w tej dziedzinie osiągnął znaczące rezultaty. W 2020 roku zespół fizyków kwantowych z IRB stał się częścią międzynarodowego sukcesu. Wraz z kolegami z Włoch i Słowenii, chorwaccy eksperci, pod kierownictwem dr. sc. Martina Lončarića i dr. sc. Maria Stipčevića z IRB, jako pierwsi na świecie publicznie zademonstrowali międzyeuropejską sieć komunikacji kwantowej. Dziś naukowcy IRB odgrywają kluczową rolę w projekcie "Chorwacka Infrastruktura Komunikacji Kwantowej – CroQCI", który ma ogromne znaczenie dla całej chorwackiej społeczności naukowej i technologicznej i stanowi kluczowy krok w kierunku bezpieczniejszej przyszłości komunikacji cyfrowej.

Jako nowoczesny instytut, IRB aktywnie uczestniczy w realizacji kluczowych priorytetów Unii Europejskiej, takich jak transformacja cyfrowa i Zielona Agenda. W erze technologii blockchain, Centrum Informatyki i Rachunkowości (CIR) IRB aktywnie uczestniczy w rozwoju Europejskiej Infrastruktury Usług Blockchain (EBSI). Jest to sieć rozproszonych węzłów, która umożliwi bezpieczne transakcje i usługi w całej UE. IRB jest częścią konsorcjum składającego się z 24 organizacji z 14 krajów, a poprzez ten projekt Chorwacja, za pośrednictwem IRB, uczestniczy w tworzeniu podstaw dla przyszłych zaufanych usług cyfrowych, od rejestrów publicznych po e-tożsamość, wszystko zabezpieczone technologią blockchain.

W dziedzinie sztucznej inteligencji (AI) w ochronie zdrowia, IRB koordynuje projekt Europejskiego Centrum Innowacji Cyfrowych (EDIH) "Sztuczna inteligencja dla inteligentnej opieki zdrowotnej i medycyny (AI4HEALTH.Cro)". Projekt ten jest finansowany z Krajowego Planu Odbudowy i Odporności (NPOO) oraz programu Horyzont Europa poprzez zaproszenie Digitalna Europa. Pod kierownictwem dr. sc. Anji Barešić, IRB działa wraz z 15 innymi partnerami jako "hub", który promuje rozwój innowacji opartych na AI dla inteligentnej opieki zdrowotnej. Dzięki temu centrum Chorwacja stara się dogonić Europę w transformacji systemu opieki zdrowotnej za pomocą sztucznej inteligencji, przy czym IRB działa jako pomost między nauką, medycyną i przemysłem.

Równolegle z innowacjami cyfrowymi, IRB poświęca znaczną uwagę zrównoważonej technologii i ochronie środowiska. Naukowcy Instytutu uczestniczą w szeregu europejskich projektów ukierunkowanych na rozwój nowych materiałów i zielonych technologii. Obejmuje to badania i rozwój zaawansowanych baterii i ogniw słonecznych, a także biomateriałów i polimerów nadających się do recyklingu, które mogłyby zastąpić szkodliwe tworzywa sztuczne. W dziedzinie badań morskich i środowiskowych, naukowcy IRB aktywnie uczestniczą w licznych europejskich projektach monitorowania zmian klimatycznych, ekosystemów i bioróżnorodności Adriatyku. Na przykład, poprzez projekt MARBLE, prowadzony w IRB przez dr. sc. Nevena Cukrova, naukowcy opracowują autonomiczne roboty, które będą monitorować stan morza i pomagać w ochronie środowiska morskiego. Poprzez udział w projektach UE poświęconych zrównoważonemu rozwojowi, IRB pomaga Chorwacji aktywnie przyczynić się do ambitnego europejskiego Zielonego Ładu.

Jeśli szukasz wysokiej jakości zakwaterowania w Zagrzebiu, niezależnie od tego, czy przyjeżdżasz służbowo, turystycznie, czy w związku z działalnością naukową, zakwaterowanie w Zagrzebiu oferuje szeroki wachlarz opcji. Od nowoczesnych hoteli w centrum miasta po spokojne apartamenty w dzielnicach mieszkalnych, Zagrzeb oferuje coś dla każdego gustu i budżetu. Poznaj ofertę zakwaterowania i znajdź idealne miejsce na swój pobyt w chorwackiej metropolii.