Niedawne wizyty prezydenta Rosji Władimira Putina w Korei Północnej i Wietnamie wzbudziły znaczne zainteresowanie w zachodnich mediach. Dodatkowo, wizyta rosyjskich okrętów wojennych na Kubie nie przeszła niezauważona.

Przed rozpoczęciem wojny na Ukrainie w lutym 2022 roku takie wydarzenia mogłyby nie przyciągnąć tyle uwagi. Dziś jednak mają miejsce w kontekście zachodnich prób izolacji Rosji na arenie międzynarodowej. Wydaje się, że te próby nie wpłynęły znacząco na wiele międzynarodowych relacji Rosji.

Podczas gdy większość europejskich krajów wspiera zachodnie sankcje, wiele innych państw, zwłaszcza tych z Globalnego Południa, utrzymuje ekonomiczne i polityczne więzi z Rosją. Przyczyny tego tkwią w historycznych powiązaniach i współczesnych okolicznościach.

Długoletni przyjaciele
Wiele międzynarodowych relacji Rosji ma długą historię. W przypadku Korei Północnej i Wietnamu, rządy tych państw istnieją w obecnej formie częściowo dzięki wojskowemu i politycznemu wsparciu byłego Związku Radzieckiego podczas zimnej wojny.
W przypadku Kuby, prawdopodobnie rząd Fidela Castro zostałby obalony po rewolucji w 1959 roku, gdyby nie polityczne i wojskowe wsparcie Związku Radzieckiego. W 1961 roku CIA wsparła nieudany zamach stanu przeciwko Castro. Późniejsze wsparcie Związku Radzieckiego dla Castro, nawet po kryzysie kubańskim, pozostało znaczące.

W 1975 roku, gdy imperium kolonialne Portugalii się rozpadało, Związek Radziecki pomógł Ludowemu Ruchowi Wyzwolenia Angoli (MPLA) przejąć władzę w Angoli. W późnych latach 70. i 80. Związek Radziecki i Kuba wspierały MPLA w obliczu opozycji wspieranej przez Stany Zjednoczone i apartheidową RPA.

W innych miejscach w południowej Afryce, ruchy nacjonalistyczne i antykolonialne również otrzymywały wsparcie od Związku Radzieckiego. Afrykański Kongres Narodowy w RPA i partia SWAPO w Namibii działały z baz w Angoli, oba otrzymywały wsparcie radzieckie.

Obie partie pozostały dominującymi siłami politycznymi w swoich krajach po upadku apartheidu w RPA. W obu przypadkach nadal istnieje uznanie dla historycznego wsparcia Związku Radzieckiego.

Odnawianie przyjaźni
Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991 roku rząd rosyjski pozwolił na częściowe wygaśnięcie niektórych relacji z czasów zimnej wojny. W większej części lat 90. rząd prezydenta Borysa Jelcyna skupiał się bardziej na stabilizacji sytuacji ekonomicznej i politycznej w kraju oraz pogłębianiu więzi z Zachodem niż na utrzymywaniu relacji z czasów zimnej wojny.

Od końca lat 90. rząd rosyjski wkłada więcej wysiłku i pieniędzy w ożywianie relacji z czasów radzieckich. Co pomogło utrzymać wiele relacji, to osobiste i wojskowe powiązania sięgające czasów zimnej wojny.

Dziesiątki tysięcy radzieckich pracowników, zarówno wojskowych, jak i cywilnych, spędzało czas w innych krajach jako młodzi ludzie. Ponad 10 000 służyło w jednym momencie tylko w Angoli. Rosyjskie organizacje weteranów, takie jak Stowarzyszenie Weteranów Angoli, utrzymują ważne więzi między dzisiejszymi krajami.

Wielu młodych ludzi z różnych krajów świata studiowało i szkoliło się w Związku Radzieckim. Niektórzy z nich są dziś liderami w swoich krajach. Przykładem jest obecny prezydent Angoli, João Lourenço, który studiował na uniwersytecie w Związku Radzieckim.

Radzieccy zwykle zaopatrywali te kraje w broń i sprzęt wojskowy. Utrzymanie i modernizacja tego sprzętu wciąż jest ważnym czynnikiem podtrzymującym relacje.

Po rozpadzie Związku Radzieckiego wiele z tych krajów szukało lepszych relacji z Zachodem. Jednak stosunki Kuby ze Stanami Zjednoczonymi pozostały napięte, a sankcje z czasów zimnej wojny pozostały w mocy przez dziesięciolecia. USA również prowadziły wysiłki na rzecz izolacji Korei Północnej. W obu przypadkach nie jest zaskakujące, że Kuba i Korea Północna są chętne do odnowienia i utrzymania relacji z Rosją.

Równoważenie między Rosją a Zachodem
W przypadku Wietnamu, stosunki ze Stanami Zjednoczonymi znacznie się poprawiły od czasów zimnej wojny i zniszczeń, które Amerykanie zadali krajowi podczas wojny w Wietnamie. Jednak nominalnie komunistyczny rząd Wietnamu nie jest entuzjastycznie przyjmowany przez USA. Mimo pojednania z Amerykanami, Wietnam nie jest gotów zerwać swojego związku z Rosją na żądanie Zachodu.

Istnieją również ważne aspekty ekonomiczne wielu współczesnych międzynarodowych relacji Rosji, szczególnie jeśli chodzi o obniżoną cenę rosyjskiej ropy.

Wiele rządów, z którymi Rosja ma dobre stosunki, nie ma liberalno-demokratycznych referencji uznawanych za pożądane na Zachodzie. Z pewnością tak jest w przypadku Korei Północnej, Wietnamu i Kuby. Jednakże postrzeganie międzynarodowych relacji Rosji jako przypadku autorytaryzmu kontra demokracja jest uproszczeniem.

Kraje takie jak Namibia i RPA są demokracjami. Ich stosunki ekonomiczne z Rosją są stosunkowo ograniczone. Niemniej jednak wspólne pragnienie uniezależnienia się od Zachodu odgrywa znaczącą rolę w ich trwałych relacjach.

Rosnące stosunki Rosji z Chinami pomagają wzmocnić jej więzi z innymi państwami poprzez międzynarodowe organizacje takie jak BRICS. Niedawne rozszerzenie BRICS i możliwość przystąpienia innych sojuszników Rosji, takich jak Wenezuela, do tej organizacji wskazują na rosnące pragnienie w części świata alternatyw do systemu międzynarodowego zdominowanego przez Zachód.

Bez względu na to, czy się to Stanom Zjednoczonym i ich sojusznikom podoba, czy nie, świat staje się bardziej multipolarny niż był na koniec zimnej wojny.

Zachodnia reakcja na rosyjską wojnę na Ukrainie z pewnością umocniła europejski sprzeciw wobec Rosji. Jednakże w innych częściach świata, zachodnie działania i hipokryzja w kwestii sytuacji w Gazie skłoniły wielu do przemyśleń, a być może zachęciły niektórych do rozwijania swoich więzi z Rosją.

Oryginalny:
Góra Aleksandra
Profesor historii wojskowości na Uniwersytecie w Calgary