Gdy jesień powoli wkrada się do kalendarzy, a dni stają się krótsze, w sercu Bawarii, na przestronnej Theresienwiese, odbywa się spektakl, który przeciwstawia się melancholii. W powietrzu unosi się zapach prażonych migdałów, chmielu i słodu, dźwięki orkiestr dętych i wesołego gwaru rozbrzmiewają na kilometry, a miliony ludzi z całego świata łączą się w jedną rzekę świętujących. Mowa oczywiście o Oktoberfest, największym festynie ludowym na świecie, który właśnie trwa i zamienia Monachium w światową stolicę piwa, tradycji i niezapomnianej zabawy. W tym roku, po raz 190., festiwal otworzył swoje podwoje 20 września i potrwa aż do 5 października, oferując odwiedzającym wyjątkowy wgląd w bogatą kulturę Bawarii.

To, co dziś znamy jako masowe globalne zgromadzenie, w rzeczywistości wywodzi się z królewskiej historii miłosnej. Korzenie festiwalu sięgają odległego 1810 roku, ale nie jako festiwalu piwa, lecz jako wspaniałej uroczystości z okazji ślubu bawarskiego następcy tronu Ludwika, przyszłego króla Ludwika I, i księżniczki Teresy von Sachsen-Hildburghausen. Uroczystość weselna, która rozpoczęła się 12 października, była tak wystawna, że zaproszono na nią wszystkich mieszkańców Monachium. Punktem kulminacyjnym pięciodniowych obchodów były wielkie wyścigi konne, które odbyły się na polu przed bramami miasta. Na cześć księżniczki łąkę tę nazwano „Theresienwiese” czyli „Łąką Teresy”, nazwę tę nosi do dziś, a miejscowi pieszczotliwie nazywają ją po prostu „Wiesn”.

Od królewskiego wesela do globalnego fenomenu

Entuzjazm mieszkańców był tak wielki, że podjęto decyzję o corocznym powtarzaniu wyścigów konnych, a wraz z nimi całej uroczystości, w tym samym czasie. Tak narodziła się tradycja Oktoberfest. Już w następnym roku do obchodów dodano wystawę rolniczą, mającą na celu promowanie bawarskiej gospodarki. Chociaż wyścigi konne, niegdyś centralne wydarzenie, dziś już się nie odbywają, targi rolne wciąż są integralną częścią festiwalu, odbywając się co trzy lata w południowej części Theresienwiese. Pierwsze małe stragany z piwem pojawiły się bardzo wcześnie, ale dopiero w 1896 roku zastąpiły je pierwsze duże namioty piwne, prekursorzy dzisiejszych monumentalnych hal, które stały się symbolem festiwalu i epicentrum zabawy. W ciągu ponad dwustu lat istnienia festiwal został odwołany zaledwie dwadzieścia kilka razy, głównie z powodu wojen, epidemii cholery, a ostatnio globalnej pandemii, co świadczy o jego niesamowitej odporności i znaczeniu dla lokalnej ludności.

"O'zapft is!": Znak do rozpoczęcia świętowania

Każdy Oktoberfest rozpoczyna się od precyzyjnie ustalonego rytuału, na który wszyscy z niecierpliwością czekają. W pierwszą sobotę festiwalu, dokładnie o godzinie 10:45, rusza uroczysty pochód właścicieli namiotów piwnych i browarów („Wiesn-Einzug der Festwirte und Brauereien”). Kolorowo udekorowane zaprzęgi konne, w towarzystwie orkiestr dętych i personelu w tradycyjnych strojach, przemieszczają się z centrum miasta w kierunku Theresienwiese, zwiastując rychły początek zabawy. Kulminacja ceremonii otwarcia ma miejsce dokładnie w południe w najstarszym namiocie, Schottenhamel. W tym momencie burmistrz Monachium ma zaszczyt odszpuntować pierwszą beczkę piwa z głośnym okrzykiem „O'zapft is!”, co w dialekcie bawarskim oznacza „Odszpuntowana!”. Dwanaście wystrzałów z armaty przed pomnikiem Bawarii daje sygnał wszystkim pozostałym namiotom, że można zacząć nalewać piwo. Dopiero po tym oficjalnym akcie miliony litrów złotego nektaru zaczynają płynąć, a szesnastodniowe świętowanie może się oficjalnie rozpocząć.

Złoty nektar Bawarii: Więcej niż zwykłe piwo

Piwo na Oktoberfest to nie byle jakie piwo. Jest to specjalny gatunek, tak zwany Oktoberfestbier lub Märzen, który tradycyjnie warzono w marcu (März), ponieważ letnie temperatury były zbyt wysokie do fermentacji. Piwo to jest mocniejsze od zwykłych lagerów, o zawartości alkoholu od 5,8% do 6,3%, ma złoty kolor i bogatszy smak. Zgodnie z surowymi zasadami, na Oktoberfest można serwować wyłącznie piwo wyprodukowane w obrębie murów miejskich Monachium, które spełnia kryteria bawarskiego Prawa Czystości Piwa (Reinheitsgebot) z 1516 roku. Prawo to stanowi, że piwo może być produkowane tylko z trzech składników: wody, jęczmienia i chmielu. Zaszczyt serwowania swojego piwa na największym festynie świata ma tylko sześć monachijskich browarów: Augustiner, Hacker-Pschorr, Hofbräu, Löwenbräu, Paulaner i Spaten. Piwo podawane jest wyłącznie w litrowych szklanych kuflach zwanych „Maß”, a kelnerki, znane ze swojej siły i zręczności, często noszą naraz dziesięć lub więcej ciężkich kufli.

Rapsodia gastronomiczna: Smaki, które definiują Oktoberfest

Chociaż piwo jest w centrum uwagi, doświadczenie w Monachium nie byłoby kompletne bez bogatej oferty gastronomicznej, która doskonale komponuje się ze złotym trunkiem. Oktoberfest to prawdziwy raj dla smakoszy, a zapachy unoszące się z kuchni i grilli nieodparcie kuszą odwiedzających. Absolutnym klasykiem i najlepiej sprzedającym się daniem jest „Hendl”, pyszny pieczony kurczak z chrupiącą skórką. Tuż obok znajduje się „Schweinshaxe”, pieczona golonka wieprzowa, oraz różne rodzaje kiełbas, od słynnej białej kiełbasy „Weisswurst”, tradycyjnie jedzonej ze słodką musztardą i preclem, po pieczone „Bratwurst”. Nie można pominąć również olbrzymich precli („Brezn”) posypanych grubą solą, które stanowią doskonałą podstawę pod piwo. Dla tych, którzy szukają czegoś innego, jest „Steckerlfisch” (ryba, najczęściej makrela, pieczona na patyku), „Käsespätzle” (makaron z serem i prażoną cebulą) czy nawet pieczony wół. Słodką ofertę prowadzą „Lebkuchenherzen”, piernikowe serca zdobione różnymi napisami, prażone migdały i wata cukrowa.

Życie pod namiotami: Serce i dusza festiwalu

Prawdziwa magia Oktoberfest dzieje się wewnątrz czternastu dużych i około dwudziestu mniejszych namiotów piwnych. Każdy z nich ma niepowtarzalną atmosferę, wystrój i publiczność. Niektóre, jak Hofbräu-Festzelt, słyną z międzynarodowej publiczności i żywiołowej zabawy, podczas gdy inne, takie jak Augustiner-Festhalle, pielęgnują bardziej tradycyjny i rodzinny nastrój. W największych namiotach mieści się do dziesięciu tysięcy osób, a znalezienie wolnego miejsca, zwłaszcza w weekendy, to prawdziwa sztuka. Wnętrza namiotów wypełnione są długimi drewnianymi stołami i ławami, a ze sceny pośrodku nieustannie rozbrzmiewa dźwięk tradycyjnych bawarskich orkiestr dętych. Grają one mieszankę muzyki tradycyjnej oraz popularnych niemieckich i światowych przebojów, a punktem kulminacyjnym występu jest piosenka „Ein Prosit der Gemütlichkeit” („Toast za przytulność”), która jest wykonywana co około piętnaście minut i zachęca wszystkich obecnych do wzniesienia kufli i wspólnego toastu. Ta zbiorowa energia i poczucie wspólnoty sprawiają, że pobyt pod namiotami jest niezapomnianym przeżyciem.

Dirndl i Lederhosen: Więcej niż kostiumy

Spacer po Theresienwiese to także swoisty pokaz mody. Zdecydowana większość odwiedzających, zarówno miejscowych, jak i zagranicznych, ubrana jest w tradycyjny bawarski strój ludowy. Dla mężczyzn są to „Lederhosen”, skórzane spodnie (krótkie lub do kolan) z szelkami, w połączeniu z koszulą w kratę lub białą i wełnianymi skarpetami. Kobiety noszą „Dirndl”, barwną suknię składającą się z bluzki (zazwyczaj białej z bufiastymi rękawami), gorsetu, szerokiej spódnicy i fartucha. Dirndl to nie tylko ubiór, ale także środek komunikacji. Zgodnie z tradycją, umiejscowienie kokardy na fartuchu zdradza stan cywilny kobiety: kokarda zawiązana z lewej strony sygnalizuje, że jest wolna, z prawej, że jest zajęta (mężatka lub w związku), pośrodku z przodu, że jest dziewicą, a z tyłu, że jest wdową lub kelnerką. Noszenie tradycyjnego stroju nie jest obowiązkowe, ale z pewnością przyczynia się do autentycznego doświadczenia i poczucia przynależności do wielkiej bawarskiej rodziny.

Oktoberfest w liczbach: Globalny wpływ i gospodarczy gigant

Oktoberfest to znacznie więcej niż festiwal; to motor gospodarczy, który co roku generuje ponad miliard euro przychodów dla miasta Monachium i jego okolic. Każdego roku festiwal odwiedza ponad sześć milionów ludzi, którzy wypijają około siedmiu milionów litrów piwa i zjadają setki tysięcy kurczaków, kiełbas i wołów. Nad sprawnym funkcjonowaniem tego ogromnego mechanizmu czuwa około 13 000 pracowników. Fascynujące jest również zużycie energii: festiwal w ciągu 16 dni zużywa tyle prądu, co czteroosobowa rodzina w ciągu 52 lat. Jego popularność dawno przekroczyła granice Niemiec, więc dziś na całym świecie istnieją setki replik Oktoberfest, od Brazylii i Kanady po Japonię i Australię, ale oryginalne doświadczenie pozostaje wyjątkowe. To miejsce, gdzie zacierają się różnice kulturowe i gdzie ludzie z różnych stron świata, ramię w ramię z Bawarczykami, śpiewają, tańczą i wznoszą toasty za życie, potwierdzając, że Oktoberfest to prawdziwie globalny fenomen, który celebruje tradycję, wspólnotę i oczywiście doskonałe piwo.