Europejski sektor kosmiczny przechodzi głęboką transformację, napędzaną falą innowacji i współpracy mającej na celu wzmocnienie konkurencyjności i niezależności na arenie światowej. W sercu tego renesansu znajduje się strategiczna inicjatywa znana jako „Flight Ticket”, kluczowy program wynikający z partnerstwa Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) i Komisji Europejskiej. Zaprojektowany jako akcelerator dla europejskich firm, instytutów badawczych i uniwersytetów, program ten otwiera drzwi do kosmosu, umożliwiając im testowanie i walidację ich najnowszych technologii w rzeczywistych warunkach niskiej orbity okołoziemskiej. Misje te, znane pod fachową nazwą IOD/IOV (In-Orbit Demonstration/Validation), stanowią kluczowy krok w rozwoju nowych produktów i aplikacji, przekształcając obiecujące prototypy w komercyjnie opłacalne rozwiązania.

Cel programu jest dwojaki: z jednej strony dostarcza bezcennych danych i wglądu w działanie nowych systemów w surowym środowisku kosmicznym, a z drugiej aktywnie promuje wykorzystanie i rozwój nowych, europejskich rakiet nośnych. W ten sposób inicjatywa „Flight Ticket” bezpośrednio przyczynia się do tworzenia dynamicznego i samowystarczalnego ekosystemu, w którym innowatorzy mają szansę na lot, a europejskie rakiety nośne zapewniają regularne misje, tworząc w ten sposób zamknięty cykl wzrostu i rozwoju.

Wspieranie europejskich innowacji: Istota inicjatywy „Flight Ticket”

W swojej istocie „Flight Ticket” funkcjonuje jako most między innowacyjnymi pomysłami a ich praktycznym zastosowaniem w kosmosie. Program jest częścią szerszego programu ESA o nazwie „Boost!”, którego podstawowym celem jest zapewnienie lotów dla misji finansowanych przez Komisję Europejską w ramach jej programu IOD/IOV. Umożliwiając dostęp do kosmosu, usuwane są znaczące bariery, z jakimi borykają się mniejsze firmy i grupy badawcze, co demokratyzuje dostęp do orbity i promuje zdrową konkurencję w europejskim przemyśle kosmicznym. Poprzez regularne zaproszenia do składania wniosków, program zapewnia stały napływ nowych i ekscytujących technologii, które będą kształtować przyszłość komunikacji satelitarnej, obserwacji Ziemi, nawigacji i zrównoważonego rozwoju w kosmosie.

Avio i Vega-C: Niezawodny europejski dostęp do kosmosu

Jednym z kluczowych partnerów w realizacji tej inicjatywy jest włoska firma Avio, z jej wszechstronną rakietą nośną Vega-C. Starty odbywają się z Europejskiego Portu Kosmicznego w Gujanie Francuskiej, którego położenie w pobliżu równika zapewnia optymalne warunki do osiągania różnych orbit. W ramach niedawno podpisanych umów, zapewniono trzy misje, które polecą jako ładunek dodatkowy na rakiecie Vega-C, demonstrując szeroki zakres innowacji.

Pierwszą z nich jest misja hiszpańskiej firmy Persei, o nazwie E.T. Pack. Jest to rewolucyjne rozwiązanie problemu śmieci kosmicznych. Misja zademonstruje system do deorbitacji satelitów za pomocą kilometrowej aluminiowej taśmy, znanej jako lina elektrodynamiczna (tether). Gdy taśma zostanie rozwinięta z satelity, jej ruch przez pole magnetyczne Ziemi i otaczającą plazmę wygeneruje prąd elektryczny. Proces ten tworzy siłę znaną jako opór Lorentza, która stopniowo spowalnia satelitę i powoduje jego kontrolowane opadanie i spalanie w atmosferze. System ten, który nie wymaga żadnego paliwa, oferuje eleganckie i zrównoważone rozwiązanie do czyszczenia orbity, jednocześnie utrzymując stabilność satelity podczas procesu deorbitacji i unikając ryzyka kolizji.

Druga misja należy do Niemieckiego Centrum Lotnictwa i Kosmonautyki (DLR), które wystrzeli swojego CubeSata o nazwie Pluto. Celem tej misji jest demonstracja niezwykle kompaktowego, ale potężnego systemu awioniki opracowanego w Instytucie Systemów Kosmicznych DLR w Bremie. Ponadto, Pluto+ przetestuje również elastyczny panel słoneczny zdolny do generowania 100 watów energii elektrycznej, co jest znaczącą mocą dla satelity o tak małych wymiarach. Dzięki tej misji DLR chce udowodnić, że zaawansowane komponenty, tradycyjnie stosowane na dużych i drogich satelitach, można z powodzeniem zminiaturyzować i zastosować na mniejszych platformach, otwierając drogę dla bardziej złożonych i zdolnych misji małych satelitów.

Trzecim pasażerem na rakiecie Vega-C będzie satelita GapMap-1, francuskiej firmy Grasp. Satelita ten jest drugim w planowanej konstelacji do obserwacji Ziemi i będzie przenosił zupełnie nowy typ instrumentu – spektrometr podczerwieni krótkofalowej, specjalnie zaprojektowany do wykrywania gazów cieplarnianych w atmosferze. Opierając się na poprzednim demonstratorze już na orbicie, konstelacja będzie przeprowadzać szczegółowe pomiary, skanując atmosferę za pomocą 60 punktów pomiarowych przy każdym przelocie. Umożliwi to zbieranie znacznie dokładniejszych danych na temat źródeł zanieczyszczenia powietrza i dynamiki zmian klimatycznych, dostarczając naukowcom kluczowych informacji do zrozumienia i zwalczania globalnego ocieplenia.

Isar Aerospace i Spectrum: Nowa generacja europejskich rakiet nośnych

Inicjatywa „Flight Ticket” nie opiera się wyłącznie na uznanych graczach, ale aktywnie wspiera również nową generację europejskich firm kosmicznych. W tym kontekście podpisano umowy z niemiecką firmą Isar Aerospace na dwa starty na ich rakiecie nośnej Spectrum. Starty odbędą się z portu kosmicznego Andøya w Norwegii, który jest idealny do osiągania orbit polarnych, kluczowych dla misji obserwacji Ziemi.

Pierwsza umowa zapewnia lot dla firmy Infinite Orbits, która wystrzeli dwa satelity w celu zademonstrowania misji usuwania śmieci kosmicznych i serwisowania na orbicie. Misja zasymuluje realistyczny scenariusz zbliżania się satelity serwisowego do fragmentu śmieci kosmicznych. Jeden satelita przejmie rolę nieaktywnego, docelowego obiektu, podczas gdy drugi autonomicznie zbliży się do niego i utrzyma pozycję w odległości zaledwie kilku metrów. Udana demonstracja tej technologii otworzyłaby drzwi do przyszłych misji, które mogłyby celować w stare, niefunkcjonalne satelity, aby usunąć je z orbity, naprawić lub nawet zatankować do dalszego użytku, przekształcając śmieci kosmiczne w potencjalny zasób.

Drugi lot rakietą Spectrum jest zapewniony dla holenderskiej firmy Isispace. Przejmie ona rolę integratora i operatora dla trzech CubeSatów, umożliwiając dotarcie do kosmosu wielu mniejszym eksperymentom. Isispace połączy różne technologie i eksperymenty od różnych dostawców w jedną spójną misję, przetestuje je i zapewni ich działanie na orbicie. Ten model misji „rideshare” jest kluczowy dla obniżenia kosztów i zapewnienia możliwości mniejszym zespołom badawczym i startupom testowania swoich innowacji w rzeczywistych warunkach kosmicznych.

Otwarte drzwi dla przyszłych pionierów kosmosu

Inicjatywa „Flight Ticket” to ciągły program, który regularnie oferuje możliwości startu dla innowacyjnych misji IOD/IOV. Celem jest stworzenie przewidywalnego i stałego strumienia możliwości dla europejskiego przemysłu, zachęcając do długoterminowego planowania i inwestycji w badania i rozwój. Następny termin składania nowych propozycji upływa 1 października, co stanowi nową szansę dla wizjonerów i inżynierów na wysłanie swoich technologii w kosmos. Więcej szczegółów na temat programu i sposobu aplikacji dostępnych jest na oficjalnych stronach Komisji Europejskiej, pod tym linkiem. Dzięki takim programom Europa nie tylko zapewnia sobie miejsce wśród wiodących potęg kosmicznych, ale także buduje fundamenty pod zrównoważoną i innowacyjną przyszłość w kosmosie.