Europa weszła dziś wczesnym rankiem, 13 sierpnia 2025 roku, w nową, zaawansowaną erę monitorowania pogody i zmian klimatycznych, wraz z wystrzeleniem pierwszego satelity z rewolucyjnej serii MetOp Second Generation (MetOp-SG). Z europejskiego kosmodromu w Kourou w Gujanie Francuskiej potężna rakieta Ariane 6 wzniosła na orbitę polarną satelitę, który niesie ze sobą technologię kluczową dla przyszłości naszej planety. Kluczową częścią tego zaawansowanego pakietu jest instrument Copernicus Sentinel-5, zaprojektowany do najdokładniejszego dotychczas monitorowania zanieczyszczeń powietrza, stanu warstwy ozonowej i gazów związanych z klimatem.

Dokładnie o godzinie 2:37 czasu środkowoeuropejskiego (wczoraj o 21:37 czasu lokalnego), rakieta Ariane 6 wystartowała, niosąc w swojej ładowni satelitę o wadze czterech ton. Chwile napięcia zakończyły się o 4:47 rano, gdy z centrum kosmicznego nadeszło potwierdzenie, że satelita MetOp-SG-A1 pomyślnie dotarł na orbitę i, co najważniejsze, że jego panele słoneczne prawidłowo się rozłożyły. Ten kluczowy krok zapewnił autonomiczne zasilanie satelity w energię elektryczną, oficjalnie rozpoczynając jego misję.

Rewolucja w monitorowaniu pogody i klimatu

Misja MetOp Second Generation jest bezpośrednim następcą i znacznym ulepszeniem pierwszej generacji satelitów MetOp, które w ostatnich latach stanowiły trzon europejskiego systemu zbierania danych meteorologicznych z orbity polarnej. Nowa seria nie tylko zapewnia ciągłość dostarczania kluczowych danych dla globalnych prognoz pogody i analiz klimatycznych, ale także przynosi radykalnie ulepszone możliwości. Cała misja MetOp-SG składa się z trzech kolejnych par satelitów, co oznacza łącznie sześć statków kosmicznych, które przez następne dwadzieścia lat będą czuwać nad Ziemią. Każda para składa się z satelity typu „A” i satelity typu „B”, a każdy z nich przenosi inny, ale uzupełniający się zestaw najnowocześniejszych instrumentów. Taka konstrukcja pozwala im wspólnie zbierać wszechstronne spektrum danych o atmosferze, oceanach i lądzie.

Ten pierwszy wystrzelony satelita, oznaczony jako MetOp-SG-A1, należy do typu „A” i na pokładzie ma spektrometr Sentinel-5, kluczowy instrument dla programu Copernicus, komponentu Unii Europejskiej do obserwacji Ziemi. Jego partner, MetOp-SG-B1, ma zostać wystrzelony w przyszłym roku, aby skompletować pierwszą parę na orbicie.

Potężne partnerstwo na rzecz przyszłości planety

Ta niezwykle złożona misja jest wynikiem wieloletniej i ścisłej współpracy między Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) a Eumetsatem, Europejską Organizacją Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych. W ramach tego partnerstwa ESA była odpowiedzialna za projekt, rozwój i budowę samych satelitów, zapewniając, że technologia spełnia najwyższe standardy. Z drugiej strony, Eumetsat przejmuje zarządzanie usługami startowymi, rozwój segmentu naziemnego do kontroli i zbierania danych, operacje satelitów na orbicie oraz dystrybucję bezcennych danych społecznościom meteorologicznym na całym świecie.

Simonetta Cheli, dyrektor programów obserwacji Ziemi w ESA, podkreśliła znaczenie współpracy: "Dzisiejszy start podkreśla wartość silnych partnerstw między ESA, Eumetsatem, Komisją Europejską, Arianespace i całym europejskim przemysłem kosmicznym. Biorąc pod uwagę coraz bardziej nieprzewidywalne wzorce pogodowe, terminowe i dokładne prognozowanie nigdy nie było ważniejsze, a misja MetOp-SG jest teraz gotowa odegrać kluczową rolę w ulepszaniu prognoz pogody i monitorowaniu klimatu. Sentinel-5 dostarczy również aktualnych danych do monitorowania zanieczyszczenia powietrza i wielu innych."

Jej słowa poparł Phil Evans, dyrektor generalny Eumetsatu: "Ekstremalna pogoda w ciągu ostatnich 40 lat kosztowała Europę setki miliardów euro i dziesiątki tysięcy istnień ludzkich. Burze, rekordowe fale upałów i gwałtowne pożary lasów to tylko ostatnie przypomnienia tej surowej rzeczywistości. Wystrzelenie MetOp-SG-A1 to ogromny krok naprzód w dostarczaniu ostrzejszych narzędzi krajowym służbom meteorologicznym w naszych państwach członkowskich, narzędzi, które ratują życie, chronią mienie i budują odporność na kryzys klimatyczny." Evans podkreślił również globalne znaczenie misji, zaznaczając, że MetOp-SG-A1 jest pierwszym europejskim wkładem we Wspólny System Polarny (Joint Polar System) z amerykańską agencją NOAA, co odzwierciedla lata pracy zespołowej i współpracy międzynarodowej.

Zaawansowane instrumenty: Oczy na orbicie

Satelita MetOp-SG-A1 jest wyposażony w sześć najnowocześniejszych instrumentów, z których każdy ma specyficzną i niezastąpioną rolę w zbieraniu danych o stanie systemu ziemskiego.

• Spektrometr Sentinel-5: Ten instrument jest sercem misji, jeśli chodzi o monitorowanie jakości powietrza. Będzie on codziennie mapował stężenia kluczowych gazów w atmosferze, w tym dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, ozonu, metanu, tlenku węgla i formaldehydu. Zebrane dane będą bezpośrednio przesyłane do Serwisu Monitorowania Atmosfery Copernicus (CAMS), umożliwiając władzom śledzenie źródeł zanieczyszczeń, przewidywanie epizodów złej jakości powietrza i informowanie opinii publicznej.


• Sondator podczerwieni atmosfery nowej generacji (IASI-NG): Ten instrument hiperspektralny mierzy promieniowanie podczerwone emitowane przez Ziemię. Analizując to promieniowanie, IASI-NG może tworzyć niezwykle szczegółowe pionowe profile temperatury i wilgotności w atmosferze z niespotykaną dotąd precyzją, co jest podstawą do dokładniejszych numerycznych prognoz pogody.


• Sondator mikrofalowy (MWS): W przeciwieństwie do instrumentów na podczerwień, czujniki mikrofalowe mogą „widzieć” przez chmury. MWS będzie dostarczał kluczowych danych o temperaturze i parze wodnej we wszystkich warunkach pogodowych, w dzień i w nocy, wypełniając luki, których inne instrumenty nie mogą pokryć.


• Radiometr obrazujący wielospektralny (METimage): Ten instrument dostarcza obrazy o wysokiej rozdzielczości chmur, powierzchni lądowych i lodu w 20 różnych kanałach spektralnych. Dane z METimage będą wykorzystywane do analizy chmur, pomiaru temperatury powierzchni morza, monitorowania pokrywy śnieżnej i lodowej oraz oceny stanu roślinności.


• Skaner wielokątowy, wielokanałowy, wielopolaryzacyjny (3MI): Unikalny instrument, który obserwuje ten sam punkt na Ziemi z 14 różnych kątów i w różnych polaryzacjach światła. Pozwala mu to na dostarczanie szczegółowych informacji o aerozolach atmosferycznych – drobnych cząstkach pyłu, sadzy i soli – które mają znaczący wpływ na klimat i jakość powietrza.


• Sondator okultacji radiowej (RO): Wykorzystując sygnały z satelitów nawigacyjnych, takich jak GPS, instrument ten mierzy, jak te sygnały załamują się podczas przechodzenia przez atmosferę ziemską. Z tych subtelnych zmian można obliczyć niezwykle precyzyjne profile temperatury, ciśnienia i wilgotności.

Spojrzenie w przyszłość: Co dalej?

Po udanym starcie satelita MetOp-SG-A1 wchodzi w tak zwaną fazę weryfikacji na orbicie. W ciągu najbliższych kilku miesięcy zespoły inżynierów i naukowców na Ziemi będą starannie testować i kalibrować wszystkie systemy i instrumenty, aby upewnić się, że działają bez zarzutu i dostarczają dane najwyższej jakości. Marc Loiselet, kierownik projektu misji MetOp-SG w ESA, wyraził swoje zadowolenie: "Wspaniale jest wiedzieć, że pierwszy satelita z serii jest już bezpiecznie na orbicie. Będziemy go bacznie obserwować podczas fazy weryfikacji. Oba typy satelitów są niezwykle złożone, dlatego chciałbym również podziękować wszystkim, którzy brali udział w jego rozwoju i drodze na orbitę."

Chociaż obecnie uwaga skupia się na pierwszym satelicie, spojrzenia są już skierowane w przyszłość. Jego partnerski satelita, MetOp-SG-B1, jest już w zaawansowanej fazie przygotowań, a jego start planowany jest na przyszły rok. Satelity typu „B” będą przenosić uzupełniający zestaw instrumentów, w tym skaner wiatru (SCA) do pomiaru wiatrów nad oceanami, skaner mikrofalowy (MWI) do monitorowania opadów i koncentracji lodu morskiego oraz innowacyjny skaner chmur lodowych (ICI), pierwszy tego rodzaju. Będą również posiadać system zbierania danych Argos-4, który zbiera sygnały z tysięcy boi i platform naukowych na Ziemi. Na koniec warto podkreślić, że satelity MetOp-SG są pierwszymi satelitami opracowanymi przez ESA, które posiadają system aktywnej deorbitacji na koniec swojej misji. Każdy satelita jest wyposażony w dodatkowy silnik, który pozwoli mu na kontrolowane samozniszczenie w atmosferze ziemskiej pod koniec okresu eksploatacji, nie pozostawiając za sobą niebezpiecznych odpadów kosmicznych i demonstrując zaangażowanie w odpowiedzialne korzystanie z przestrzeni kosmicznej.